UBERCULOSIS/NGAWR NATNA ICMR-TB-NTEP

By: Department of History & Ethnographic
Mizoram University

-- Advertisement --

TB hi a lampum chu Tuberculosis a ni a, Mizo chuan ‘Ngawr’ kan ti. Natna hrik chi khat, Mycobacterium Tuberculosis vanga lo awm a ni.TB hi khawvela thihna thlentu natna hluar ber zing ami a ni a, TB vangin kum tin mi nuai 16 vel an thi thin nia chhut a ni. Kum tin India ramah TB vei thar mi maktaduai hnih chuang hmuh chhuah thin an ni a. TB vanga thi ni tin mi 600 vel an awm nia chhut a ni. Mizoramah chawhrualin ni tin TB vei thar mi 5-7 zel hmuchhuak ang kan ni a, kum tin mi 2500 vel TB vei hmuh chhuah thin a ni bawk.
TB hian taksa bung hrang hrang a khawih thei a, chung zingah chuan Chuapah hian a hluar bik a. TB vei zawng zawng zinga zaa 85-90 hian Chuap TB an vei a, a dang 10-15 erawh chuan Chuap pawn lam (Thluak tuamtu har, |halbe, Ruh, Ruhchuktuah, Ril, Kal, Vun leh Taksa hmun dang TB) te an ni. TB natna hi kum naupang atanga puitling thlengin engtik hunah pawh vei theih a ni. Chuap TB hi Zuk leh hmuam ti te, Chaw tha ei tlem te, Pindan up tak leh chep taka riak thin te, Chuap natna benvawn nei mek te, Cancer veite, Zunthlum natna neite leh HIV hrik pai te hian an vei awlsam bik a ni.
TB natna lan chhuah dan te chu: Chawlkar 2 aia rei khuh leh khawsik, Khak thi, Rihna tlahniam, Chuap lam fel lo, Awm chhung na, Zan lama thlan fim tla, Thawhah leh Chaw ei tui lo te an ni a, hei bakah hian awmna hmun leh a mihring azirin a lanchhuah dan a danglam thei a ni.
TB hi Chuap TB veite atangin inkaichhawn a tam ber a, taksa hmun dang TB chu awlsam taka kaichhawn theih a ni ve lo. Chuap TB vei chuan a Chuapah TB hrik tam tak a pai avangin a khuh leh khak chhak pahin chung natna hrik te chu a paih chhuak thin a, natna hrik boruaka leng vel chu midangin an hip luh chuan TB a lo kai chhawng ta thin a ni. Chutih rualin, Chuap TB vei mek te hmanrua- Thleng, No, Fian leh a dangte avangin TB hi kaichhawn mai theih a ni lo.
TB natna hi natna dang ang bawkin hmuh chhuah vat a nih a, tha taka damdawi ei chuan a dam leh thei a. TB vei te hi thla 6 chhung enkawl a nih chuan a dam leh thei a, enkawl har emaw enkawl mumal loh chuan a aia rei pawh enkawl a ngai thin a ni. A damdawi hi doctor chawh ang thlapa ei loh chuan tihdam harsa tak leh hautak tak MDR-TB (Multidrug Resistant TB) an vei thei a ni. TB damdawi hi Sub-Centre leh TB Centre etc… atangin pek thin a ni a, damdawi pekna hmun hi DOT Centre tih a ni. Sawrkarin a thlawnin damdawite hi damlote hnenah a pe vek a ni. TB natna venna Vaccine (BCG) hi nausen pianghlim hnenah pek thin a ni a, he vaccine hian engemaw chen chu a dang/veng ve thei a ni.
TB natna vei nia i inrinhlelh chuan in test vat la, i lo vei a nih pawhin Damdawi tha tak leh Doctor chawh ang thlapa i ei chuan tihdam theih a ni tih hriat a tha. I bul hnaiah TB vei an awmin thinhrik leh endawng mai lovin damdawi ei tha tur leh natna tihdam theih a ni tih hrilh thin ang che.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More