ZUK LEH HMUAM LEH MIZOTE

By: Zoremi Hmar Zote
Mizote hi hnam tlem tê kan ni a, kan tlèm ngaihtuahin India ramah cancer vei tamna ber, HIV vei tamna ber leh zûk leh hmuam ti nasa ber kan ni a, a ber kan hauhna hi a chhuanawm lovin kristian ram ni bawk si-ah chuan kan thang mawi lo em em a ni.
Meizial zuk chungchang bikah:
Hman lai chuan upate tubur hmuam tur zûk a ngai thin a, hmeichhia tawh phawt chuan an zu vek emaw tih mai tur a ni. Mo thar chuan a nu/pi tuibur tur a zu taima hle tur a ni a, ‘ka zu ngai lo’ tih kha a thiang lo a ni. An tuibur hmuam tur an zûk daih loh chuan ‘Pasala nu leh pa tuibur hmuam tur pawh zu thei hlei lo’ tiin an ànkhum thin. Hmeichhiain tuibur an zu a, mipain vaibel an zu thung. Meizial tak hi an chin tan hun hriat a ni lova, a zialna lehkha a chhuah hma chuan Hnahthial hnah te, vaimim kawr no tein mei an zial a, an zu thin. Tun hma chuan lo neia ei zawng an ni deuh vek a, thlawhlaiah Thosi a tam avang tein meizial hi an zu nasa a, thosi hnawh kian nan ber an hman thin avangin a hmei a pain mei an zu deuh vek a, an mei zuk nasat vang nge, hman lai Mizo te kha an dam rei vak lo va, a dam rei zingah pawh kum 70 mi chu tar tak an ni tawh.
Hun a lo kal hret a, saptawnga ziak chanchinbute a rawn chhuak ta a, chumi hmang chuan mei an zial leh a, kan hriat phak ve chinah erawh meizial zialna bik, lehkha pan tak, meter chanve bial vela hlai lei tur a awm tawh a, chu chu vawiin thlengin meizial zial nan an hmang ta a ni. Tun laiah chuan ciggarete te lo chhuak tawhin awlsam tein dawrah a lei mai theih tawh a, a awlsamin naupang mei zu ru duh tan pawh a bawm em em lovin, a malin a lei theih tawh bawk a, a awlsamin mei zu ru pawh an tam phah niin a lang. Naupan lai chuan nu leh pa ten mei an han zu hlat hlat a, kuhva ei chunga an han pak khu hlat hlat te kha a itawm a, tih ve chhin châkna a sosang thin hle a, zu ve lo turin min fuih thin tak na a, anmahni berin an zuk tlat si kha chuan tih ruk ve mai chu awl deuh a ni; chuvangin kan fate avang tal pawhin mei zuk hi kan tîm a ngai a, kan fate avang tal pawhin kan nghei ngam a tul tak meuh a ni.
Sahdah bikah:
Ka nu(ka pasal nu)hi kum 82 a ni tawh a, a sawi danin hman lai, kan naupan lai chuan tun laia an sahdah hmuam ang hian an hmuam ve lo va, a hnaha awm niin vaiho hian an rawn keng lut a, chu sahdah hnah phêk duai mai chu sik thlain an hmuam mai thin a ni a ti. An sahdah hmuam laia ei tur a awmin emaw, thingpui an in dawn chuan an sahdah hmuam kha an bengah an zep a, an ei-a an in zawhah an hmuam leh mai thin. Hman lai tak taka sahdah hmuam kha chu mipa an ni deuh vek a, hmeichhiain an hmuam ve awm reng reng ka hre lo a ti. Tunah chuan Mizo hmeichhiate zinga a zatve aia tam hian sahdah kan hmuam ta a, mipa zingah sawi tur ting chuan hmuam ve an awm. Sahdah hmuam hi engtik hun lai atanga kan chin nge hriat mai a harsa a, mahse vawiin thlenga kan nuna bet tlat, sim har kan tih em em a ni zui ta.
Mizote leh kan hâ:
Mizote hi a hnam ang zawng pawha ka chhung bàl ber hnam kan ni hian ka ring thin. Hmel keu ve tak tak, incheina ni se brand tha ber bera inchei pawh hi ram tha lei an sawi ang mai hian kan âng dur huam hlawm mai a, a hawl ei fuh palh ang mai hian kan nui tial ruai mai thin a, a zahawm lovin a va mawi lo teh lul em! TV lama kan local chanel han thlir ila ha var fai tha hmuh tur kan tlem em em mai; Mizo kan ni kan hmel a tha tih te hi chu sa ngam tur pawh kan awm bar lo. Kuhva, Meizial leh Sahdah te hi kan lo ti a nih pawhin kan hâ tal hi enkawl uluk ila, hmel hnamchawm sa nâk alaiin kan ka chhung leh ha bàl lutuk hian min tihnamchawm leh zual tih hi hriat a tha ngawt mai.
Sum leh pai:
Tun hma deuh khan kan in hnuaiah dawr kan siam ve thin a, nu nau pawm, la chhangchhe ve tak tak te pawhin min rawn dawr ve thin a. An fa ten ei tur an ngen ngawng ngawng a, an tap pur a, an nu te chuan ‘pawisa ka nei lo’ an ti tlat mai thin a, kuhva, meizial leh sahdah an lei leh tûn tûn thin si a, ka lo ngei rilru thin. Kan fate tana ei tur tha leina nei lo, zuk leh hmuam man tur nei si kan lo ni ve hlauh dah ang e! Cigarrete bawm khat leh kuhva pack khat hi 100 man a ni. Kan tana thatna pakhat mah nei lo, taksa tana tha lo zawk leina tur kan nei a nih chuan kan fate ei tur thil tha leina tur pawh kan nei ve tur a ni tih hi ka ngaihdan nghet tlat a ni.