CLIMATE SAMRT, SUSTAINABLE FARMING – 5

RK Dawla
Mb 9366095658

-- Advertisement --

1. February thla kan thleng a. Chawrno rûnpui leh a vâng zawnga thlai than rûnpui hun (peak cambium season) a intan a. |hâl khawro hun tak tak kha kan thleng chho leh dawn tan a. Lei thawlêng (sandy) soil deuh chu a khawro tanin, lei ban deuh pawh a khi chat leh phuk phuk tan a. Tuihnâ a tlêm tanin pialtlêp lei deuha thil tote pawh an zungin hnawng a hmuh that loh vangin an hnah a eng leh tan mêk a. Tin, rawthing tâm kan tuar mek bawk a. Hmun thenkhatah chuan 2023 khan rawthing a fêp tan a, kumin 2025 hi thenkhat sawi dân chuan ‘thingtàm seh kum’ a ni a. Enge kan an zel dawn ni?
2. Engpawhnise, khawvel lo lum zel vang hian kan Mizoram zîm tê-ah pawh tawrhna hrang hrang a rawn thleng zel dawn a. Kan hma lama thil lo thleng tur mila farmer-te kan inherrem a tul êm êm. Huan-lo-ram atân leh hmasawnna pêng chi hrang hrang atân ramngaw kan thiat nasa hle a. Hei vang hian khawlum a zual chakin, lei chunglang kalral nasa te, tuihna tlêm zelte hi kan hmachhawn chho mawlh mawlh mêk a. A nihna takah chuan, tun dinhmunah hian a tlêm thei ang ber ramngaw tihchhiat leh tangkai zau thei ang bera kan hmunhmate kan buatsaih a tul thlu hle tawh a ni. Chubâkah, kan hmunhma enkawl dante pawh, tunlai sik leh sa mila kan her danglam a pawimawh chho hle a. Kum 10/20 kal taa kan sik leh sa, leilung awmdan kha tunah chuan a ni thei tawh lova. Khang hun laia kan hmelhriat loh, thlai natna leh eichhetu rannung bâkah harsatna chi dang kan hmachhawn tan chho mêk a.
3. Leiin tui/ruahtui a dawn hian, tui thenkhat chu lei mûr karah pût thla-in, lei hnuaia tui inchhêk (ground water) a zuk recharge a. Tui thenkhat erawh lei pawnlawiah châmbângin, lei mûr inkar, thlai zung kalna thin laiah a tawm thin a. Lei mûr len dan leh inrem dan azirin lei chi hrang hrangah tui chambang hi a tam hlei a, leiin lei-hâng (organic matter) a ken tam dan azirin tui a pâi tam hlei bawk thin. Leihâng hi 1% chauha a pun pawhin leiin hnâwng a chelhtàn theih hi ram tin 1 hmun zelah 75000 L zelin a tam a. Chubâkah, 1% chauha leihâng a pun hian, ram tin 1 hmun hian khawvel boruak tilumtu Carbon hi metric tonne 10 zel a chelhding bawk. Tin, lei mûr inrem dan azir te, a awih dan azir te, khuhtu thilto a neih dan azirte-in leiin tui a dawn hi a luangral tam hlei bawk a. Heng zawng zawng hi farmer-te hian kan hriatthiam a tul hle mai. Tin, kan hre theuh a, Ganges leh Brahmaputra luite chu Himalaya tlang panga vur tuiin a chawm a. Keini rama lui zawng zawng erawh chu fur ruahtui leia lût, zawi zawia lo chhuak lehin a châwm vek an ni. Hei vang hian, tuihnâ kan neih that theih nân kan ram leilung hi kan enkawl thiam a tul bik êm êm a. Dan tlangpuiin, kan hmalakna tinrêng deuhthaw hi lei chhunga tui pût lût (ground water recharge) titlêm zawng zel a ni a – huan nghet emaw, Nûl leh kumkhat thlawhhma pawh nise. Mizorama tuihna tlêm chakzia hre tur hian upat a ngai mang miah lova, a chhan chu tunhnai tê-ah pawh kan tuihna a kiam chak êm vang a ni.
4. Mimal ang te, pawlho leh sawrkar ang pawhin, kan leilung bera hi bultan nân kan hman thiam a tul hle. Ram kan nei a, vât ta ila ‘enge ka chin ang’ tih aiin, chu kan ram neih chu tlo taka leilung kan siam theih nân enge kan tih ang, enge tih loh tha ang tih kha ngaihtuah hmasak kan ngai a. A chhan chu, leilung kalkâna thlai chauh kan focus hian hlawhtlinna zik-tluak (sustainable development) min thlen tak tak thei lo. Kan thlai enkawl tura theihna, thiamna leh finna lama kan hriam lo a nih leh lek phei chuan, leilung lamah nasa fê-a tan kan lâk thiam hi a tul ngawih ngawih tawh a ni. Chuvangin, Mizote hian farming lamah hawi zau ila, thlir thui ila, uar zawka thawhrimna nên kan ram leh hnam tân puanven i säwi chhîng teh ang u.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More