By Mahmuaka Chhakchhuak
Pathian hian a tir ata tawh hmeichhia zawk hi nau nei tura a lo buatsaih hi kei chuan a ngaihna reng ka hre lo; hmeichhe awmnem zawk an ni a, lung no leh tahbelh zawk an niin, a thente phei chu an duh hun hunah an tap mai thei zel bawk a, keini a bik takin Mizo danah chuan kawng engkimah chhawmdawl ngai zawk tura ngaih an ni. Chuti chung chuan nau hring chhuak tura Pathianin a han buatsaih zawk tlat mai hi hriatthiam a har a, a chhan awm tur hi vawiin thlengin ka la hrechhuak zo lo. Nau neih huphurhawmzia hi ka hria a, kei tuarhchhel lo tak hian a nat turzia pawh ka suangtuah ngam meuh lo zawk. Chuti chunga naute lian tak tak, a thente chu 4Kgs laite an han hring chhuak ta mai hi a mak a, hriatthiam a har ka ti lo thei lo. Pum chhung atanga naute lo chhuahna ber lah chu a lian lem lo viau bawk si a, chuti chunga a thenin awlsam tak taka an han hringchhuak mai bawkte hi chu hmeichhiate hi mipa tluk rual loh an lo ni zawk em ni le?
Khawvelah hian hmeichhe ropui leh chhuanawm tak tak an lo piang tawh thin a, an piang mek bawk a. A chhuanawm ti zawnga ka chhuan ber chu kum 1969 March 19 nia Israel Prime Minister tura thutiam la tu Golda Meiri kha a ni. Kum 1974 thleng PM niin ram hruaitu a nih chhung hian Israel chuan chanchin ngaihnawm tak tak a neiin vawiin thlenga titi thupui bera la neih Six Day War pawh kha Golda Meiri Prime Minister a nih hma lawk hian a ni nghe nghe. Israel hian mi huaisen leh ram hruaina kawnga mi fing leh chhuanawm tak tak a neih nual zingah Golda Meiri hi a hming a langsar berin a rinawm a, a pahnihnaah chuan Moshe Dayana emaw Ariel Sharon hi an lan ngei a rinawm bawk. An mimal chanchin theuh hi sawi chakawm tak a nih rualin tun hunah chuan sawi rih lo mai ila. Hetiang taka hmeichhe ropui hi khawvelah hian an tam kherin a rinawm loh a, ram hruaitu a nihna zawnah a fakawm rualin a huaisenna leh a remhriatna hi sawi tur tam tak a awm. Hetia ram hruaitu a ni chung hian amah ngeiin a inlengte hi thingpui a lumsak bawk thin.
India pawhin hmeichhe ropui tak kan nei a, chu chu Indira Gandhi a ni. India Prime Minister hmasa ber Pandit Nehru chu May 27, 1964-ah a boral avangin Lalbahadur Shastri chuan a hmunruak a rawn luah a, nimahsela ani pawh chu rei a dam loh avangin Indira Gandhi chuan kum 1966 atangin ram hruaina hna chu a rawn chelh chho a. Prime Minister a nih phat atangin harsatna a hmachhawn nghal a, a pa hunlai atanga harsatna lo awm reng tawh Sikh-ho buaina hmunah chuan Punjabi tawng bik hmangte tan Punjab State thar a han pe a, chutih rual bawk chuan Hindi tawng hmanna Haryana State pawh a pe nghal bawk a nih kha. Buai chinfelna hmanrua emaw an tih laiin buaina bul emaw tih zawk hial tur a niin Indira ngei pawh chuan lal thutthlengah hahdam taka thut nei reng reng loin buaina chinfel tur a nei chho ta mawlh mawlh bawk a. A hun laia thil thleng langsar tak pakhat pawh ‘Emergency Puan’ a nih kha. Heng zawng zawng hian Hmeichhe huaisen a nihzia a pholang a, mi tam tak thinlung hliamtu a nih rualin mi tam tak kut bentirtu a ni.
Ram hruaitu lam chu sawi tawh rih lo ila. Sorry, Kan Mizo nu chhuanawm Ropuiliani hming kan lamrik tel loh chuan a kim leh dawn lo. Kumpinu ral lianin Mizoram hmun tinah bu an an rawn khuar a, kum 1887 vel atanga hmanraw tha zawk nena kan Mizo tlangvalte an rawn tukdawl mawlh mawlh khan Denlung Lalnu niin Vai Lian vawi hnihna chu huaisen takin a hmachhawn a nih kha. ‘Kan ram hi an ta a ni lo a, kan ta a ni’ tia a tan tlatna chuan hmun danga a fate pawh a hminin Kumpinu sipaite do let tur chuan kut an insuih nghet tlat hlawm a. |um khat phei chuan Lunglei hmuna Kumpinu sipai hmunpui chu beih hial an tum a nih kha. An thiam tinrenga an thlem hnuah pawh ngawhngawl ala chhuah reng avangin Aug. 1893-ah chuan an man ta a ni. Denlung atangin Lungleiah hruaithlak an tum a, a kal duh tlat loh avangin an zawn a, Lunglei atangin March 8, 1894-ah Chittagong an pan pui leh a, Chittagong Jail-ah hian Jan. 3, 1895-ah a boral ta a ni. Hetiang taka ram chhanna atana Mizoin hmeichhe huaisen kan nei hi khawvel ram zau hian hre nawn mawlh mawlh rawh se.
Hm…. He lam chu duhtawk rih ang. Tunlaia kan Mizo hmeichhe zingah pawh hian mi chhuanawm tak tak chanchin sawi tur an awm a; Zirna kawngah a ni emaw Eizawnna kawngah a ni emaw kawng dang dangah pawh hmeichhe chhuanawm tak tak an awm. Chungte chu remchang dangah kan la sawi zawk turah ngai ila. Keimah ngeiin ka hriat hmeichhe chhuanawm dangdai tih deuh ka neih chanchin hi sawi ka chak riau mai; Tumkhat chu Lengpui Airport atangin Delhi pan turin Thlawhna chhungah ka chuang a, ka vei lamah hian hmeichhe pakhat thuin ka sir ding lamah Pu Lal Rinawma IRS (Rtd) hi a thu bawk a. Pu Rinawma nen chuan kan titi zauh zauh tho nain ka vei lama thu hmeichhia nen chuan kan titi tam zawk mah a. Sahdah hi a hmuam a, a hmuam fel chauh tihah chuan Kuhva chu ei turin a siam lehnghal mai bawk a. Mak ka tih deuh avang chuan ‘Ka pi, tunah khan Sahdah i hmuam fel chauh a, Kuhva kha i ei lehnghal dawn em ni’ tiin ka zawt ta ringawt a. A ni chuan ei lehnghal dawn e, a indip hleinem a ti a. Kuhva a ei zawh dawn lamah chuan Sahdah chu paihin a dang a han hmuam zui lehnghal bawk a. Mak ka tih zual em em chu Sahdah leh Kuhva chu a thial pawlh chuang miah si lo a, a kamsir khawilai emawa Sahdah lo awm chu a ngaih a tha em em a nih chu….E khai, kan Mizo hmeichhiate hi an lo va dangdai tak em!
Kar hmasa lawkah pawh khan Hmeichhe pakhat chuan Tuibur hmuam chunga chil a chhak lai hi ka hmu a. Tuibur chhak chhuak miah si loh hian a chil ringawt a chhak chhuak thiam a nih chu. Hei zet chu ropui ka ti a, keiniin rei lo te chhung pawh Tuibur kan hmuam theih loh laiin ani chuan a Tuibur hmuam chung chuan a duh hun hunah a chil a pik chhuak mai a nih chu. Hetiang taka talent nei tha Mizo hmeichhia kan nei hi a lawmawm ka ti a, ropui riaua hriatna ka nei bawk. Amah pawh hi ka mi hriatchian tak a ni a, a talent hi sum hmuhna atana hman chi phei chu a ni kher lo ang a, mi nazawngin an theih loh tur leh thiam ngai loh tur a nih avang hian ka han sawi ri ve hrim hrim duh a ni.
Ekhai, Hmeichhiate u, in ropui e.
HMEICHHIATE U, IN ROPUI E
Get real time updates directly on you device, subscribe now.
Prev Post
Next Post