INNER LINE RESERVED FOREST MOBILE PHONE-A SURVEY DAN

By S. Rolianthanga
Khatla, Phone No. 9436141536

-- Advertisement --

Kan Bible chang innghahna chu hei hi a ni e; Isaia 49:8-9 “Chhuak rawh u, thima awmte hnenah, lo lang rawh u, ati a, ram tungding tur leh, rochan ram tiau tawh hnute, anniho chu luahtir turin ka humhim chein, mite thuthlung atan ka ruat ang che.”
Inner Line Reserved Forest 509.00 Sq. Miles hi Pathianin Zofate tana ram min pek a ni a, kum 1904-ah 220.00 Sq. Miles chu kan la let tawh a, a bak la awm hi thangthar ten kan lak let leh tura Pathian remruat ni turah ka ngai a ni. Kacharis History kum AD 1300 atanga kum 1877 thleng, ziaktu mi hrang hrang chhuina atang pawhin englai mahin Kacharis ho hian he Inner Line Reserved Forest hi an luah ngai lo a ni. British Officers ho record-a a landanah pawh he ramngaw lo enkawltu leh hmang tangkaitute chu Mizo hnahthlakte an ni tih a chiang khawp mai.
1. INNER LINE – 1875 LEH INNER LINE RESERVED FOREST – 1877 SURVEY DAN :
Tunlai Information Technology hi chu a changkang ta khawp mai a, Mobile Phone hmangin 3 Dimension-in ram hmel (Topography) chiang tawk takin an hmuh theih a. Chubakah Distance, Area leh Latitude and Longitude-te mobile hmangin a tih theih vek tawh a, chuvangin a hmuna kal kher lovin INNER LINE – 1875 leh INNER LINE RESERVED FOREST-1877 a survey theih tawh a. Inter state boundary-a tui mite tan a tih dan tlangpui ka han tarlang dawn a ni. Tun hnai lawka Satellite Imagery a ni a, chiang zawk a hmuh duh pawhin a tih len theih zel a ni.
1:1 A hmasa berin GOOGLE EARTH-ah lut phawt rawh.
1:2 Station No. 1 : KOLALIAN tih chhu phawt rawh. Kolalian chhim lamah hian Hriphaw khua i hmu ang. Kolalian hmar lam tlangdung tawpah va kal la, Mizoram Map-a a kil zum lai takah khan va ding la, hmar chhak lam thlir la, chhim leh hmar hawi zawnga tlangdung inkhawh i hmu anga, chu chu Hachhek tlangdung an tih chu a ni. Kha Hachhek tlangdung chhim tawp bera tlangchhip pawng sang ber kha Thirphun Tlang (Sap hovin Chattar Choora) an tih chu a ni a, 2067ft. a sang a ni.
Thirphun Tlang hi Inner Line – 1875 intanna a ni a, Inner Line Reserved Forest – 1877 ramri intanna a ni bawk. British sipai Outpost a ni bawk.
1:3 Station No. 2 : CACHAR ZION tih chhu rawh. He khua hi Mizo khua a ni a, Mizo hming chuan Zion khua a ni. Thirphun tlang atang khan hmar lam hawi zawngin Hachhek tlang dung a zawh a, B. Tlangnuam khua kalpelin Hachhek khaw thleng. Hachhek khua atang hian hmar chhak hawi zawngin a kal ve thung tawh a ni. He khua hi Sailo Lal, Suakpuilala khan khua a lo din tawhna a ni a, chuvangin tun thlengin Mizo te an la cheng a ni.
1:4 Station No. 3 : KATLICHERRA tih chu han chhu leh phawt mai la. He khaw chhim chhak lamah chuan “Mary Winchester manna hmun” tih a lo inziak kuau ang a, he hmunah hian Thlarau Bo Zawngtu ten tawngtaina In an sa a, han tawngtai ve phawt ang che.
1:5 Station No. 4 : JAMIRA Pt-1 hi han chhu leh phawt la. Hachhek khua atang khan Inner Line 1875 chu hmar chhak hawi zawnga kalin R. Tlawng kama Jamira khaw daibul a rawn thleng thla ta a.Heta tang hian Inner Line – 1875 chu chhim lam hawi zawngin a kal a ni.
1:6 Station No. 5 : GHAMURA hi han chhu leh phawt la. Gharmura ah hian R. Tlawng lui chungah Lei sei deuh i hmu ang. Inner Line kalna chu he Tlawng Lei hmar lam daih ah a ni thin a, tunah erawh chuan Gharmura area vel hi De-Reserved tawh a ni. Tichuan, Inner Line chuan R. Tlawng Lui kanin hmar lam hawi zawngin R. Tlawng Lui a zawh ta a ni.
1:7 Station No. 6 : JALNACHERRA GRANT tih hi han chhu leh phawt la. GRANT tih hi Thingpui Huan, Sorkarin a pek tihna a ni. Helai hmun hi British sipai ho hmunpui pawimawh tak a ni. Tichuan Inner Line – 1875 chuan Thingpui Huan helin hmar chhak hawi zawngin a kal ta a ni.
1:8 Station 7 : KUKICHERRA GRANT tih chhu leh ang che. He khaw hming awmzia chu Mizote kawtchhuah tihna a ni a, helai hmun hi tun hma lamah chuan Silchar kawtchhuah pawimawh ber a ni awm e. Hetah hian Inner Line Pass-te an endik thin a ni. Check Gate pawimawh tak a nih avangin Mizoram atanga zinchhuak tur leh Mizorama lo lut/hawng turte chu in report zel a ngai thin a ni.
1:9 Station No. 8 : BARUNCHERRA Pt-II hi han chhu leh la. Hei hi Lui hming a ni a, Mizoram atanga Lui pathum infinin a siam a, chungte chu R. Chhimluang, R. Tuichhuahen leh North Thinglian Lui ten an siam a ni. He Lui hian R. Tlawng a fin a, Tlawng lui a finna bulah Thingpui Huan a awm a, chu chu Inner Line hian a hel a, heta tang hi chuan khawchhak hawi zawngin Vairengte lam a pan chho ta a ni.
1.10 Station No. 9 : VAIRENGTE han chhu leh la, Vairengte hmar veng tawpa Mizoram map zum lai ber i hmu ang. Vairengte khaw hmar lam tlang dung chhim leh hmar zawnga inkhawh i hmu ang a. Chuta tlang sang lai ber chu Rengte Pahar (Vairengte Tlang) tih a ni a, chu chu Kanghlai Lui hnar a ni. Tichuan, Inner Line – 1875 chuan Bilaipur rawn tan tlangin Rengte Pahar chu a rawn man ta a ni. Chuta tang chuan hmar lam hawi zawngin Dwarbond a pan ta a ni.
1:11 Station 10 : DWARBOND han chhu leh rawh le. Dwarbond hi British sipai hmunpui a ni a, Kukicherra nen an pawimawhna a inang reng a, Transit pawimawh tak a ni.
Tun hma chuan Aijal – Silchar Road chuan he khua hi a paltlang a, chuvangin Dwarbond Road an lo ti thin a ni. He khua hi Silchar atanga 25km vel niin ka hria. He khaw chhak lamah hian Luite hmar hawi zawngin a luang a, chu Luite hrulah chuan hmar lam hawiin Inner Line – 1875 chu a kal ve a ni.
1:12 Station No. 11 : BORJALENGA Pt-1 tih han chhu leh rawh le. JALENGA hi Mizo hnahthlak Lal niin helai hmunah hian khua a din a ni. Dwarbond khaw chhak lam hi Vairengte atang khan hmar lam hawi zawngin tlang dung a inkhawh phei a, Jalenga khua hi tlangdung tawpah a awm a ni. Mizo hnahthlak te chenna hmun a nih avangin Inner Line – 1875 pawh zum deuhin a va inkhawh phei ta a ni. Tun thleng hian Jalenga hming hian Thingpui Huan, Field leh Lui hmingte a la awm ta reng a ni.
1:13 Station No. 12 : CLAVER HOUSE Part-1 tih han chhu leh rawh le. Jalenga khua atang hian khawchhak hawi zawngin Inner Line – 1875 chu a kal chho leh in Claver House a thleng a, Helai vel hi phai tlangsang lai chu a ni a. He hmun hi Sapho khawthlir hmun pawimawh tak ni tur a ni.
1:14 Station No. 13 : PALOI GRANT tih han chhu leh rawh le. He khua hi Mizo hnahthlak Lal, Palawia khua a ni a, ama hming chawi hian a khaw hming leh Thingpui huan te a la awm ta zel a ni. Inner Line – 1875 chu Claver House atangin chhim hawi zawnga kalin Palawia daiah a rawn kal a, helai hmun atang hian chhim chhak hawi zawngin Monierkhal a pan ta a ni.
1:15 Station No. 14 : MONIER KHAL han chhu leh rawh le. Monier Khal hi Tuirial Lui (Sonai) kama awm a ni a, British sipai ho hmun, outpost pawimawh tak a ni. He hmun atang hi chuan Inner Line – 1875 chu khawchhak hawi zawngin Khawbawn tlang tan tlangin Mynadhur (Moinador) a pan chho tawh dawn a ni. Khawbawn tlang sang lai ber hi 3,123 ft. laia sang a ni a. He tlangdung hi tuna Inner Line Reserved Forest-ah chuan ramngaw thatna ber hmun a ni. He tlang dungah hian tun hmain Mizo khua a awm nual a, tun thlengin heng luite hi Mizo hming vekin a la awm a, chungte chu Vawklian khua, Saikah lui, Sipai Lui, Dam Lui, Thangnangchhip, Tlurhmanga khua, Lushai Lui, Suanglawn Lui, Telpui Lui, Kurung Lui, etc. te an ni.
Helai ram hi Sailo Lal, Lallianvunga thlahte ram nia sawi a ni a. Khawbawn tlang hi sap ho chuan Buhban Hill an ti a ni. Tunah chuan Khabong-Thang tiin record-ah dah a ni. He tlang chhipah hian tahrik Ni 17 December, 1871-ah khanBritish Sorkarin Topographycal Survey Party an tir a, chungte chu Lieutenant R.G. Woodthorpe, Royal Engineers, Leutenant Leach Royal Engineer, Civil Surveyors Mr. Ogle leh midang pahnih ten an lawnchhuak hmasa ber a ni. He tlangah hian Hindu pathian biakna puk pawimawh tak a awm a, tahchuan pathian Nu leh pathian Pa feet thum vela sang lung an dah a ni. Hetianga pathian biakna hmun a nih avang hian Pu Ngurliana Sailo pu, Vanpuilala pawh khan a thih dawnin Hindu pathian biakna hmun hi chu tibuailo turin thu a chah a ni, an ti.
1:16 Station 15 : MOINADOR (Mynadhur) han chhu leh rawh le. Mynadhur hi Barak Lui kam a awm, Manipur ram lama awm a ni. Helai ah hian British sipai outpost chhak ta bera awm a ni. Helai hmun, Barak Lui hi Inner Line – 1875 tawpna a ni. Helai hmun atang hian Inner Line Reserved Forest, khawchhak lam ramri a in tan a, heta tang hian chhimlam hawi zawngin ramri chuan Barak Lui a zawh ta a, Tipaimukh thleng a zawh a ni.
1:17 Station No. 16 : TIPAIMUKH han chhu leh rawh le. Halai hmun hi Lushai Boundary – 1870 leh Suakpuilala Sunnud Line intanna a ni. Heta tang hian Inner Line Reserved Forest – 1877 chhimlam ramri chu khawthlang lam hawi zawngin Zohmun a pan thla ta a ni.
1:18 Station 17 : ZOHMUN han chhu leh rawh le. Heta tang hian Inner Line Reserved Forest chu khawthlang lam hawi zawngin Palsang a pan leh ta a ni.
1:19 Station 18 : PALSANG han chhu leh rawh le. Palsang atang hian khawthlang lam hawi zawngin Inner Line Reserved Forest chu Parsenchhip a pan thla leh ta a ni.
1:20 Station 19 : PARSENCHHIP chhu leh la. Parsenchhip atang hian Inner Line Reserved Forest chuan khawthlang lam hawi zawngin Kolasib a pan thla leh ta a ni.
1:21 Station 20 : KOLASIB han chhu leh la. Kolasib Rengte kawn atanga hmar lam 4km velah Silchar lamlian khawthlang hawia kalin a rawn tan tlang a ni. Heta tang hian khawthlang hawi zawnga kalin Bairabi Tlang (Dairep Tlang) a tan tlang a, Bairabi a pan thla ta a ni.
1:22 Station 21 : BAIRABI han chhu leh rawh le. He khuaah hian Bairabi luiin Tlawng lui a finna hmun chu ramri khamna atan hman a ni a. Bairabi lui chhuah atang hian Inner Line Reserved Forest ramri chuan khawthlang lam pana kalin Thirphun Tlang (Chattar Choora) kha a man leh ta a ni. Tichuan, Inner Line Reserved Forest 1877 chu a kal chhuak vek a ni.
* Tichuan, Inner Line – 1875 thui zawng chu 77 Miles = 124 Km a thui a ni a.
* Inner Line Reserved Forest zau zawng official record chu 509 Sq. miles = 1,318.31 Sq. km a ni a. Mobile atanga area ka chhut dan erawh chuan a zim berah 1500 Sq. Km a ni thung a ni. Sawi tawh angin Assam lam chan hi 289.00 Sq. miles =748 Sq. Km. a ni a. An De-Reserved tawh hi 323.00 Sq. Km. vel pawh lo nise, a lo berah 425Sq. Km chu ramngaw, Reserved Forest la awm ngei tura chhut a ni.
Inner Line Reserved Forest chu i Mobile atang khan han fang vel la, Thingpui Huante chiang takin a hmuh theih anga. Khaw hmunah han lut la, an building leh kalkawngte chiang takin a lang a, luiluang mawi tak tak te a hmuh theih vek bawk. A khat tawkin thingbuk hnuai leh raw hung hnuiah In (house) a lo lang thluah mai bawk dawn a ni. Thil chiang tak lo lang chu Non-Tribal ho leh Plain Tribes hovin Inner Line Reserved Forest an lo cheibawl tawh dan a ni ang.
2. FACT – FINDING COMMITTEE REPORT ON THE NORTHERN BOUNDARY OF MIZORAM
(Dec. 1973)
Summary Finding :- “The Mizos are unsatisfied with the line and the manner in which their Northern Boundary with Cachar was fixed arbitrarily by the British and are likely to remain so for generation to come, unless and until it is refixed base on certain reasonable grounds like HISTORICAL, TRADITIONAL AND OCCUPATIONAL BACKGROUNDS. From the study of the boundary history, fixation here in related it is clear that there was such a line and in its final forms is represented by the Inner Line of 1875.” He Facts Finding report hi Rev. Zairema leh Pu B. Poonte (Bawnthanga) te buatsaih a ni a. Anni pahnih hian Document pawimawh tak tak leh Map hlui tha tak tak an lakhawm vek a. Anni pahnih bakah hian Brig. Vankunga kha, Brig. T. Sailo-a Ministry-ah khan Boundary Committee Chairman niin Topo Map pawimawh tak tak a la khawm bawk a ni. Anni ho hnathawh that avang hian Mizoramin Documentary tanchhan tha tak tak te kan neih phah a, Mizote tan Mel Lung phuntu pawimawh takte an ni e. Facts Finding Report-a a lan danin Cachar District-a British Sorkarin Inner Line Reserved Forest an lo dah luh avangin Mizo ten harsatna kan tawk a, kan tan thiam erawh chuan kan tan malsawmna a ni thung dawn a ni.
3. INNER LINE RESERVED FOREST HI ZOFATE TAN MALSAWMNA A NIH THEIH DAN :
Tunah hian Mizoram Sorkar leh Assam Sorkar chu ramri buai chungchangah an inbe mek a, engtinnge an kalpui zel dawn tih chu hunin a la rawn hril turah ngai ila. Mizoram leh Assam ramri chungchanga ka hriatreng leh ka ngaih pawimawh em em mai chu, Pu Sainghaka chu kum 1984 – 86 ah Home Minister a ni a, ani chuan hetiang hian a sawi a ni. “Mizoram Sorkar hian Inner Line – 1875 hi dinngheh nan a hmang tlat dawn a nih chuan kum 100-ah pawh ramri buai hi kan chinfel theih ka ring lo; a chhan chu Assam Sorkar hian Inner Line Reserved Forest hi an De-Reserved nasa tawh lutuk a, nghettakin an in bengbel tawh a, hnam dang an tam tawh lutuk a, mihring leh ramri chinfel kawp chu a harsa dawn lutuk. Ramri chinfel ran kan duh chuan Inner Line Reserved Forest, tuna ramngaw tha tak la awm te chauh laklet leh tum ila, Reserved Forest chu Sorkar ta a ni a, chinfel a harsa lutuk lo ang; kan tankhawhna tur dik tak ngaihtuah chian a ngai a ni, a ti a ni.” Rev. Zairema nen Assam Chief Minister, Pu Hiteswar Saikia, kum 1992-a Guwahati-a kan zu biak tumah pawh khan a ni chuan Bengali khiti zozai khi Mizoramah in la lut duh dawn em ni a lo ti tawh a ni. Pu Saikia hi L.G. leh Governor-in kum 1987 – 1989-ah Mizoramah a lo awm tawh a, kan mizia chu a hrechiang viau a ni. Pu Saikia pawh hian hetiang thil chinfel har lutuk tur hi ka buaipui hman lova, chuvangin Political Level-a inbiak chu remchang rih loah i ngai ang, a ti a ni.
4. TLANGKAWMNA :
4:1 Mizoram leh Assam ramri chungchangah chuan Pu Lalthara, IAS (Rtd.) in a ngaihdan tlang taka a sawi hi ka tawmpui a, hetiang a ni :-
“Ramri hi, a thu mai a zauh chi a ni lova, awmzia a nei tak tak lo. Cachar district-a vai ho inbenbel tawhna hmunte khu ‘kan ram, kan ram’ ti mah ila awmzia a nei tawh lo. Mahni ram humhim zolo pawh kan ang thei anga, a zahthlakna chin pawh a awm thei ang. Mizoram leh Cachar inkarah hian ramngaw emaw, ram ruak emaw la awm chu ni ta se; chu chu (Naga ho tihdan ang khian) kan chuh duh a, kan luah ngam a nih chuan awmzia a awm thei ang. A dik tak chuan Mizote hian kan ram zauh aiin kan zim emaw tih mai tur a ni.” a ti a ni.
4:2 Duhthusamah chuan Mizoram Sorkar leh Assam Sorkar te Political level-a an inbiak tan dawnah khan hetiang hian Memorandum chu lo nei lawk se a va tha awm ve aw, ka lo ti a ni, hetiangin :-
“Mizoram Sorkar dinna leh ram hauh chin chu INNER LINE – 1875 huam chin a ni a, kan ram hauh zau zawng erawh chu INNER LINE RESERVED FOREST AREA ang ang hi a ni e, tiin.” Hei chuan tuna Human Settlements te chu a huam dawn lo a ni.
4:3 Mizote hian Mizoram zauh chu kan duh vek a, hnam dang (a bikin Vai) lakluh teuh erawh chu kan duhlo vek a ni. Hnam dang la lut lo tur chuan INNER LINE RESERVED FOREST AREA anga hauh tur a ni. Reserved Forest chu State leh Central Sawrkarin thuneihna intawma an enkawl a ni a, ramngaw transfer chu thil harsa lutuk a ni lo ang. Ramri leh mihring a ruala singsak fel tum erawh chu a huphurhawm khawp ang. Ramri chungchang hi kan teireipui lutuk chuan Ramngaw awm lek lo hian hnam dangten an lo luahkhat vek ang tih chu ngaihtuah ngai tak a ni.
4:4 Tun tuma kan chhui hi chu INNER LINE RESERVED FOREST a ni a; INNER LINE – 1875 hi khawthlang lam leh hmar lam ramri atana hman a nih avangin sawilan loh theih loh a ni. Assam Provincial Government, Revenue Department Declaration Dt. 15/3/1877 vide Assam Gazette Dt. 17/3/1877 (Saturday) hian Inner Line Reserved Forest chu Cachar District chhunga awm anga a tarlan tlat avangin Inner Line – 1875 nen hian sawi zawm loh theih loh a ni bawk a ni. Tichuan Mizoram Sorkar dinna Inner Line – 1875 a nih chuan Inner Line Reserved Forest chu thlauhthlak tur nge, lakkawp chunga kal zel tur tih chu zawhna pawimawh tak a lo ni dawn ta a ni. Mizoram hian Teirei peih kan zir zel dawn nge, harsatna sutkian hma dan kan zawng tawh dawn tih chu zawhna pawimawh tak a ni bawk ang.
N.B :- Mobile hmanga Survey hi chu Satellite Imagery, High Resolution a nih loh avangin duh ang chuan a chiang tawk thei lo tih kan hriat a tha ang.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More