By Mahmuaka Chhakchhuak
-- Advertisement --
Tun tum chu kan Mizo tawng Bible hi kan sawisel phak rual loh mah nisela hun rei tawh tak atang khan mit tikhamtu ka lo hmu zauh zauh tawh thinin sawisel duhna ka lo nei tawhin puang chhuak lem loin ka lo khawl kauh kauh tawhte pawh han phawrh ta ila. Bible sawihnawm tumna lam erawh a ni hauh lo a, tlangnel takin ka ngaimawh lai ka han sawi ve mai a ni tih chu min lo hriatsak hmasa ula ka duh bawk a ni. Kan Bible hi Mizo tawng dik thei ang ber tura buatsaih a ni a, grammar lam pawh uluk thei ang ber a buatsaih a ni. Chutihlai erawh chuan uluk lutukna lamah sentence tihdanglam a tam a, punctuation hriatthiam har a tam phah a, thumal hriat thiamloh a awm teuh bawk nen..! ‘Tin’ tih ringawt pawh hi KJV-a ‘And’ tih a tam ang maiin hnawksak thamin ala awm zel bawk a…!
‘Namenin/ Namenloin’ tih lah hi tul mang loin hmun 22 (Deut. 1:41, 7:23,26, 32:24, Rorel. 2:15, 10:9, I Samu. 14:15, 18:23, II Samu. 13:15, I Chro. 29:9, Neh. 12:43, Isa. 10:7, Mk. 4:41, 5:42, TT. 12:18, 15:2, 19:11,23, 20:12, 21:39, 27:20, 28:2) zetah a lang bawk a, mizo tawng dik ni silo hian hmuh tur a awm nual mai. Tin, thumal pakhat lek ni si, sawifiah ngai ang chi hi awm lo thei hram sela ka duh ngawt mai a, heng; ‘tawnghriatloh’ tih te, ‘tawng dang’ tih te, ‘awze mi’ tih te leh a dang dangte hi hrilhfiah nawn ngai lo a hrilhfiah nghal nise ka duh thin. ‘Sual ngaihhnathiamna’ tih pawh hi heti lo hian ‘Sual ngaihdamna’ tih ni bawk zel sela a dik zawkin tawng bul lam atanga en pawhin a dik hmel zawk bawk. Gen. 3:22 thu – the man is become as one of us tih pawh hi keimahni ang alo ni ta tia kan Mizo Bible ngeiin a han ziak mai te hi mak ka ti viau mai bawk a. Keimahni zing ami ang alo ni ta tih ni turah ka ngai a. Hebrai 10:23 thua ‘Kan beisei Thurin hi a nghin lohna turin i pawm tlat ang u’ a han ti ngawtte pawh hi Thurin nghing thei kan beisei a ang riau mai dawn avangin ‘nghing loin kan beisei Thurin hi i pawm tlat ang u’ tiin ziak ta mai sela a mam pawh a mam thlap zawk ka lo ti a.
Tin, English atanga lehlin a ni a, a theih ang anga mizo tawng dik thei ang ber tura dah tur a ni bawk reng a, ‘Police’ tih chu ‘Pulit’ han tih te hi a mizo em em a, nimahsela, ’One’ tih erawh chu ‘Pumkhat’ tih leh ‘Pakhat’ tih leh ‘hmunkhat’ tiin a dah kar thlak sek tlat thunga, a letlingtute kan dem mai dawn alawm…! Entirna pakhat han tarlang ila: Joh. 10:30 thuah hian ‘I and my Father are One’ tia English Bible-a ziah a nih laiin Mizo Bible-ah chuan ‘Kei leh Pa chu pumkhat kan ni’ a ti a. Kei leh Pa chu pakhat kan ni tiin ziak mai sela a fiah hi ni mai tur a ni a, Pumkhat tia a rawn ziah avang hian nupa anga pumkhat nge unau anga pumkhat nge tih sawifiah nawn leh a ngaih phah a ni. Chumai bakah chuan ’for’ tih thumal pawh hi Thuthlung Tharah ringawt pawh hian hmun 20 vel laiah letling sualin ‘ai’ ti a dah hmuh tur a awm bawk a, ‘ai’ tih leh ‘tan’ tih chu mizo tawng ngei pawhin a kar a hla viau si a, Nunna bu meuha chuang atan chuan a zia lo ngawt mai.
Bible-a hmingte lah chu Mizo tawng tak a dah tur a nih laiin ‘Davida’, ‘Mosia’, ‘Elija’ kan ti a, a dikna takah chuan ‘David-a’, ‘Mosi-a’ leh ‘Elij-a’ tih tur a ni a, ‘Jesus’ tih pawh chu ‘Isu-a’ tih tur a ni. ‘Tychicus’ tih chu ‘Tukika’ tih a ni bawk a, mizo tawng leh sap tawng inkar ni awm takin ‘Tukik-a’ tih a ni hauh lo mai a. Antioch tih lah chu Antiokei kan ti daih bawk a, James tih pawh Jakoba kan ti thul, Andrew lah Andria kan ti bawk a, Jesse lah chu Jasaia kan ti daih a, Mizo zinga Jesse tih hming neitu hi Jasaia tiin ko ta ila, a hawi hu hu mai lawng maw? Jesse ang bawkin Jeshaiah hi Jesaia kan ti bawk a, he mite pahnih hming hi tlemin han sawi zau deuh ta ila, Mizo Bible-ah hian Jesaia tih hi hmun 48-ah kan hmu a, chung zinga hmun 41-ah te chuan Jesse tih vek a nih laiin hmun 7 (I Chro. 3:21, 25:3,15, 26:25, Ezra. 8:7, 19, Neh. 11:7) ah thung chuan Jeshaiah tih a ni thung a, a khawi hi nge dik ta zawk ang le? Matthew lah Mathaia kan ti daih nen, hetiang anga mizo tawng ni chiah si lo, sap tawng anga ziak ni chiah bawk si lo anga ziak hi a tam mai a, mizo tawng taka hmingte pawh hi ziak ni hlawm sela tawng humhalhna kawng atan chuan a tangkai ngei ang.
Vantirhkoh hmingte reng reng pawh hi a tawpah mipa hming takin ‘a’ kan dah vek mai bawk te hi a dik zawk nge pawh kei ka hrethiam chiah lo a, hrechiang zawkte’n han sawifiah thei sela a duhawm hle a ni. Vantirhkohte hi mipa nge an nih a, hmeichhia an nih tih pawh hi inhnial theih tak tur ni bawk tein ka hria a. Tin, hminga ‘Ph’ awm te hi ‘F’ anga ziak vek nisela a mizo ngawt bawk ang, heng ‘Pharoa’ tihte, ‘Philemona’ tihte ‘Phillipa’ tihte adt pawh hi Faroa, Filemona leh Filipa tihtein dah ni vek thei sela chhiar a nawm zawk mai bakah lamrik pawh a nuam zawkin a rinawm. ’Ten Commanments’ tih pawh hi ‘Thupek Sawm’ tih ni se, a dik zawk mai bakah kan Mizo Bible hi a chhuanawm lehzual phah ngei te hian ka han ring bawk a.