Khawvelin tui lama harsatn tawk nasa zel

U.N. Secretary-General Antonio Guterres chuan Himalyan lui lian Indus, Ganges, leh Brahmaputra India tana pawimawh em em te chu global warming avanga vur tlang tuiral zel avangin hun reiloteah an luitui a tlem tial tial dawn tiin a sawi.
“Vurtlang te hi he Leia nunna atana pawimawh em em an ni a. Kum za tam chu kan chenna In tia kan sawi te hi an siam a ni a. Vawiin hian kan khawvela 10% vel an la awh a. Vurtlang te hi khawvel tui pe tu ber a ni” tiin Guterres chuan International year of Glaciers’ Preservation neihnaah a sawi.
Guterres chuan mihring chetvelna chuan kan palnet temperature chu hlauhawm takah a dah mek tia sawiin glacier tui ral mek chu a pawi takzet tiin a sawi bawk.
Antartica chuan kum tinin vurtlang 150 billion a hloh zel a, Greenland ice cap pawh a tuiral chak hle a, kum khatah 270 billion tonnes vel a hloh mek zel bawk.
Asia ramah pawh Himalayan region ahnar nei lui lian 10 lai, mi maktaduai 1.3 vel te hnena tui tianghlim pe tu chu derthawngah awmin hei hi vurtlang te an tuiral chak zel vang niin Himalayan river Indus, Ganges, leh Brahmaputra te chu a nghawng dawn a, an lui tui a tlem tial tial dawn, tiin Guterres chuan a sawi bawk a. Himalayan vurtlang tui chuan Pakistan ah tuilian nasa tak la awm ngai lo a thlen der tawh tiin a sawi bawk.
He event hi UN headquarter a U.N. 2023 Water Conference — tun hmaa Conference for the Midterm Comprehensive Review of Implementation of the U.N. Decade for Action on Water and Sanitation (2018-2028) tia hriatlar behchhana neih mek a ni a.
Tajikistan leh the Netherlands te chu a thlengtu te niin heta thil ngaihtuah te chu 2023 session of the U.N. High-level Political Forum on Sustainable Development ah ngaihtuah zui a ni dawna ni.
“Kum tam tak hnua UN water conference neih hmasak ber niin, UN 2023 Water Conference, Tajikistan leh the Netherlands te thlan hi khawvel ram, UN system leh a kaihhnawih tin tena khawvel huapa harsatna chinfel a nih theih nana hmalakna pawimawh a ni” tiin UN chuana sawi.
Guterres chuan World Meteorological Organization te data sawi langin global average sea level chu kum 1900 hnuah a hma zawng kum 3,000 kalta aiin a sang chak hle zawk tiin a sawi bawk a.
“Kan thlak danglam a nih loh chuan a nghawng chuan chhiatna nasa tak a thlen dawn a. Hmun hniam lama awm ram te chu tuiin a chimpil vek thei dawn a. Mipui chetvelna nasa tak hmu in tui leh ram inchuhna turu tak kan hmachhawn thei a ni” tia sawiin chumi nghawng kal zel chuan tuilian nasa, khawkheng leh leimin turu tak tak te a thlen thei tiin a sawi bawk.
Guterres chuan khawvel ram tin te chuan khawvel lumna chu 1.5 degree aia hniama dah tum chu an tihmakmawh a ni tia sawiin chu chu climate change avanga chhiatna nasa tak awm thei pumpelhna tur a ni a ti bawk a.
“Emission pekchhuah kan tihtlem a ngai a, ram thanglai mek ten climate disaster an tawh loh nan insiamrem tura resource an mamawh an neih a ngai” tiin Guterres chuan a sawi bawk a. Khawvel ram tin te chu climate-resilient building, infrastructure, water pipelines mai bakah water resources humhim tur leh ecosystem tha humhim tura policy tha an neih a ngai a ti bawk.
Guterres hian conference a thusawi hawnna a neihah pawh, “Water cycle kan tichhia a, ecosystem kan tichhe tawh a, groundwater te kan tibawlhhlawh ta” tin a sawi bawk.
Khavwela khaurel chhiatna pali zinga pathum chu tui nena inzawmna nei niin khawvel mihring pali zinga pakhat zel chu water service emaw tuithianghlim tha int ur nei lova awm tia sawiin 1.7 billion vel te chuan basic sanitation an tlachham a ti bawk a. Khawvel mihring billion zahve te chu open defacation la kalpui leh hmeichhia maktaduai tel te chu nitina tui la chawi an ni a ti bawk.
Kum 2015 khan khawvel chuan 2030 agenda tiin – Sustainable Development Goal (SDG) 6 a pawm a, chutah chuan kum 2030 ah chuan mitin ten tui thianghlim in tur leh sanitation tha an nei vek hmantur a ni tih a ni.
“Vawiin hian kan thil tum kan phaklohna a nasa rih hle a. Tui thianghlim leh sanitation tha la awm lo avangin mi billion tel, school tam tak, sumdawnna, healthcare centre, farms leh factories te chu an la talbuai mek a ni” tiin UN chuan a tarlang bawk.
U.N. Water Conference neih hma hian ‘United Nations World Water Development Report 2023: partnerships and cooperation for water’ tih U.N. Education, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) te pharhah chuan Asia a mipui 80% te chu tui thianghlim mamawh tawk nei lo tiin a bik takin northeast China, India leh Paksitan te chu a nasatna zual an ti a.
“Global urban population tui thianghlim neih lama harsatna tawk hi tuna 933 million atangn kum 2050 ah chuan 1.7-2.6 billion ah an kaichho tawh dawn a. India chu a nghawng nat ber ram tura ngaih a ni” tiin report chuan a tarlang.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More