Seoul-a underground restaurant a private room-ah South Korean mi chi hrang hrangte chuan a rukin chhun chaw an ei a. An zingah hian politicians, scientists, leh military mi leh sate telin chung zinga tel thenkhatte chu an hming tarlan ngam chi a ni lo tia sawi a ni a. Chu an inhmuhkhawmna chu Nuclear Policy Forum inhmuhkhawmna hmasa ber niin an agenda ber pawh – engtiangin nge South Korea in nuclear weapons a neih theih ang tih a ni.
He ngaihdan hi tun hnaiah a nawlpui te ah pawh a darh tawh a. South Korean president Yoon Suk-yeol meuh pawhin defence meeting neihnaah a theihna lam hawi sawiin president an neih tawh zinga tun hnaia he ngahdan sawi lang hmasa ber a ni a. Newspaper te chuan ni tin maiin he ngaihdan hi an aupui a, mipui thahnem takin an thlawp bawk a. South Koreans te chu an thenawm North nuclear ralthuam nei ram te avangin an hlauthawng zual tawh a. Nilaini hian Yoon chuan White House panin US President Joe Biden tanpuina ngen a tum an ti bawk.
South Korea hian kum 1970 chho vel khan nuclear weapons neih tumin hma a la tawh a, a rukin programme a kalpui a. Mahse, United States-in hrechhuakin a vau a; Seoul chuan a kalpui zel dawn nge, US venhimna a duh zawk, a ti a. US thlawpna chu thlang ta zawkin vawiin thleng hian Korean peninsula ah US sipai sing tel an la awm zui zel phah ta reng a ni.
Mahse, tunah chuan geopolitical hmelhmang a danglam ta em a. North Korea chuan nuclear weapons turu zawk US khawpui te pawh kap pha thei hial a buaipui tawh bawk a, heng karah hian Washington chuan South Korea defence chu tihtakmeuhin a la ngaihtuahsak dawn em tih a ni.
Thil awm thei nia an sawi chu: North Korea hotu Kim Jong-un chuan South Korea a bei a, US chu inrawlh lo thei lovin a siam a. Chumi hnuah Kim chuan indona atanga a inhnuhdawh loh chuan US mainland a nuclear ralthuam tihpuahah a vau zui a. Washington-in eng nge a tih ang? Seoul khawpui humhim turin San Francisco khawpui chu vaivutah a chantir phal dawn em ni? A teuh lo mai tih chu Seoul khawpuia a ruka chhun chaw fakte thutlukna a ni.
“Ram dang ten min venghim dawn alawm tia ngaihdan neih hi a awm ang lo. Hei h kan harsatna leh kan mawhphurhna zawk a ni” tiin Choi ji-young, forum member leh South Korea-a ruling People Power Party member chuan a sawi.
He forum chairman hi academic Cheong Seong-chang niin ruahmanna an siam zui a. North Korea-in nuclear weapon a enchhin leh hun hunah Seoul chuan Non-Proliferation of Nuclear Weapons (NPT) treaty atangin a inhnuhkdawk nghal ang a. Chuta tanga thlaruk chhunga Kim Jong-un-an a ralthuamte tihchhiat a intiam duh lo a nih chuan Seoul chuan nuclear ralthuam siam a tan ve tawh ang. Cheong chuan chu chu Korean peninsula a nuclear war dan theihna awm chhun a ni a ti a. Seoul-in a bei let ve thei tih a hriat chuan Kim chuan a beih loh phah ang a ti bawk.
Mahse US-based think tank 38 North-a tel Jenny Town chuan South in nuclear weapon a neih chuan North chu nasa zawkin a kal ang a ti thung a. “Nuclear power tam zawk chuan nuclear hmanlohna thlenin khawvel him zawk a siam dawn lo” a ti a, “India leh Pakistan chu entir nan hmang ila. Nuclear ralthuam neih chuan ram pahnih te chu inbakkaih nasa zawkin a siam a ni,” tiin a sawi.
Nuclear ralthuam nei South chu Washington duhdan a ni lo. Mahse, Seoul harsatna chu America siamsak a ni tho. Kum 2016 khan khatih laia US President Donald Trump chuan South Korea chu duh dan dana zalen lutuka awmah a puh a. Seoul chu an rama US sipaite awm man tumtirah a vau a, a nih loh chuan hnuhkirah a vau a ni. Trump vauna khan South mipuiteah hlauhthawnna a siam nasa a, South Koreans tam tak te chuan America thutiam chu an leader azir zela innghat tiin hei vang hian bomb neih chu a duh a ni.
South Koreans tam tak te chuan US chuan a nuke te chu anmahni chhan nan a hmang dawn lovah an ngai a, hei vang hian bomb neih mai chu tihmakmawhah an ngai a. A hma chuan nuclear ralthuam neih an duh lova, tunah erawh tihmakmawhah ngaiin khawvel a inthlak danglam tawh a ni, an ti.
Washington erawh chuan a thutiamah a din nghehzia lantir nan hma la zuiin tun hnai lawkah pawh Busan khawpui chhim lamah nuclear-powered aircraft carrier hrawl zet mai a dah zui a. Mahse, chu ngawt chuan South Koreans te hlauhthawnna a hnawt tiau zo tawh chuang lo.
Seoul politicians te chuan an tana US president-in nuclear button a hmeh hial duh theih dan turah an chiang ngam tawh lo. Ngenna kan siam thei a, mahse, a tawpah chuan US president thutlukna a nitho tho, tiin Jenny Town chuan a sawi.
“US hian South Korea nena nuclear policy sawihona neih a hreh ngawih ngawih a, Korean peninsula ah nuclear indona chhuak ta se a tuartu ber kan ni thung dawn si,” tiin Yang UK, Seoul a indin Asan Institute a defence analyst chuan a sawi.
Seoul chuan nuclear hman theihna lamah chiang zawk a duh a. South Korea-ah ngei US nuclear weapons chu Europe a bun angin dah ni se a duh a. Chutiang a nih loh pawhin South Korea chuan indona thlen thutah US weapons te hman theihna neih a duh bawk.
Nuclear ralthuam neih tum chu thil huatak tak mai a ni a, international order chu non-proliferation behchhan a ni bawk si. Chutih kara nuclear ralthuam neih tum lui Iran leh North Korea te chuan a man an pek a sang hle bawk. Analysts te chuan South Korean mipuite chuan a nghawng thei awm an la ngaihtuah tak tak lo an ti a. Tum lui se chuan US chuan a inhnuhdawhsan thei a, China-in duh lo burin a hrek vak thei a, South Korea chu kawmserh nasat hlein a awm thei a, khawvel huapa a hmel lan dan pawh chhe bawih theiah an ngai.
Mahse, chutiang ngawt chu a thleng thei ngawt lo bawk a, North Korea ang mai maia hnawl theih a ni lova khawvel tan strategically leh economically in pawimawhna thuk tak a nei tlat. US chuan South Korea nena an inzawmna a chhuat chhiat duh rin a ni hek lo. A nghawng neih theih erawh nuclear non-proliferation zawk ber chu a ni tih a ni a, ram dangte pawhin South Korea thutlukna ang chu an zui ve mai rinna a lian thung.
South Korea-in nuclear neih tum?
Get real time updates directly on you device, subscribe now.
Prev Post