By Rev Dr Ramengliana
-- Advertisement --
Hmanni khan a thu sawinaah kan PM chuan Uniform Civil Code chungchang a phawrh thar a, India ram media-ah an sawi leh ta luai luai mai. Tun nipui session-ah sawi ho tura chhawp chhuah an tum a ni awm e. He UCC hi India ram kalphung tidanglam thei thil pakhat a ni a, ngaihtuah pha chin chuan en liam mai mai a theih loh tluk a ni. A code kaih hnawih thil hrim hrim ai mah hian hemi hman duhna thinlung hian mi rilru a la zawk emaw tih theih a ni.
Uniform Civil Code chu
He UCC hi a hming chawi ang hian India ram pumpui hi nupui-pasal, inneih-inthen, ro inkhawm, leh fa atana inlak chungchanga dan pakhat hnuaia dah tumna a ni. Thil dang (ent. CrPC)ah chuan dan pakhat hnuaiah kan awm tlangpui a, mahse inneih leh chhungkaw nun lamah chuan mahni sakhua leh chhungkaw danin kan kal a ni ber a. Hei hi tihdanglam an tum chu a ni. Han ngaihtuah mai chuan dan pakhat hnuaia awm vek chu thil tha zawk awm taka ngaih theih a nih laiin India rama culture hrang hrang kan tam lutuk hi a harsatna a ni a. Kan tihdan phung pangngai kalsan hi har kan han ti tumhrang hlawm bawk si a. Chumi piah lamah Hindu dan hmang tura min kaih luh tumna thil nia ngaitu leh chutiang thila ngaih theih chin a lo awm bawk si hi a mutan lai tak chu a ni pakhat a.
Thil thar lutuk chu a ni lo
UCC hi India constitution an draft lai pawha an chai fe tawh kha a ni a. Chairman ber Dr Ambedkara phei kha chuan a pawm thui khawp a ni awm e. Amaherawhchu, India ram ang culture tam tak fuan khawmna ram angah chuan han hman mai chu thil har tak a nih avangin ‘Directive Principles’ lamah an dah ta zawk a. Chumi awmzia chu – dan angin ziakin awm teh ngur lo mah se rorel kaihruaitu pakhat atana hman tur, tihna a ni awm e. Kum 1985 khan Muslim nu pakhat Shah Bano hian a rawn tilar hluai mai a. Ani hi Muslim lawyer hausa tak nupui a ni a, an sakhuain a phal angin nupui 2-na a nei a. Engemaw chen an chen ho hnu Shah Bano pawh kum 62 lai a nih hnu chuan a ma fel ta a, a nupui a nih tawh miau loh avangin sum leh paia mawhphurhna pawh a chungah nei ta lovin a inngai a. Chu chu Islam sakhaw dan pawh a ni awm e. Shah Bano hian khing letin, ani leh a fate enkawlna tur sum eng emaw zah thla tina pek a phut ta a. Court-in thiam a lo chantir mai lehnghal. A pasal lah chu lawyer pui tak a lo ni nen, Supreme Courtah a luhpui rap mai a. India ram pum huap case pawimawh leh lar a ni ta a ni.
A thatna an sawi
Hetiang dan hi ram hrang hrang United States, Pakistan, Bangladesh, Malaysia, Turkey, Indonesia, Egypt leh Ireland-ah te hian an hmang mek an ti a. India ramah hian Goa state hi he dan hmangtu awmchhun a ni rih bawk a. India Constitution Article 44-na hian state tih tur zinga pakhatah he UCC hman theih tura ruahman hi niin a lo puang tawh a. Amaherawhchu, hmasawnna langsar tak a la awm lem lo a ni. BJP sorkar hian an Election manifesto-ah te dahin UCC hi pass an tum hle a, mahse an duh dan ang chuan an kalpui mai a harsa mai thei. He dan duhtute sawi langsar ber chu hmeichhe dinhmun chawi sanna kawngah a ni. Inchhung leh inneih thilah hmeichhe chanvo hniam lutuk hi a chawi sanna hmanrua niin an hria a. Muslim sakhaw danah chuan ‘talak’ vawi thum chham hian an ma fihlim mai a (Mak ti vak lo ila. Mizo pawhin ‘Ka ma che’ tih chuan kan ma ve mai tho a). Tin, nupui 4 lai neih an phal pawh hi pakhat chauh neih theih a lo ni tawh ang a. Chutiang zelin thil a kal danglam viau dawn a ni. Hei hi Muslim ho phei chuan an duh lo hle. An sakhaw zalenna sut chhiatsakna thilah an ngai a ni. UCC hi han hmang tak tak dawn ila chuan hei chauh lo pawh hi a tam thei viau mai thei a ni. A tantute chuan UCC hian India ram min suih pumkhat lehzual dawnah an ngai bawk a, secularism dik tak hmangin mahni sakhaw bil te te hnuaiah awm lova dan khat hnuaia chen za a ni.
Fimkhur a ngaihna
Mi tam takin UCC an duh lohna ber chu sakhaw tlem zawk leh hnam tlem zawkte palzutna hmanrua ni dawn ngeiin an hria. He UCC hi Hindutva movement thil tum ‘ram khat, culture khat, sakhaw khat’ tihhlawhtlinna tur pakhat a nih hmel a. Hindu culture-a min phuar khawm tumna a ni mai thei. Chu tak chu a duhawm lohna a ni ang. Hindu firfiak ho hian Muslim-ho nupui 4 nei inthlah pung chak hi an tei thei lo va. India ram hi hmasang atanga lo inphum tawh India dan anga kal mai tura ngaihna an nei lian a ni. UCC hi hman a lo nih chuan culture leh sakhaw te zawk ten mahni huang chhunga kan lo hman keuh keuh leh kan hlimpui mai piah lama kan lo hman thiam em em tawhte kha a rawn thiat thei dawn a. Tin, kan sakhuain min phalsak thil tam tak kha a rawn hrut rual tawh dawn avangin paihsak kan ni thei dawn a, sakhaw zalenna a su na hle dawn a, chu chu sakhaw zuitu tlem zawkte tan khua reiah a pawi thei telh telh dawn a ni. Fimkhur a tha.
Tlangkawmna
Kan state sorkar hian hei hi a ngaihtuah chian a ngai dawn hlein a lang. Thlawp lo zawnga thu a chhuah thuai pawh a tha mai thei. Ban phar hunah a duh lama a phar palh a nih phei chuan a pawi ngawt ang. Nagaland state-a BJP sangawizawnpuite pawhin an thlawp lohzia an puang tawh a, Meghalaya-ah District Council ten an pawm lohna an tilang tawh bawk a. Chuvangin, state te ber keini pawh hian kan duh lohna kan tihlan thuai a tha awm e. Sakhaw dangte nena hrut rual pawrh chi kan nih lohna lai a tam si a, min hmer khawm luih tlat chuan kan la buai telh telh thei dawn a ni.