USA LEH A CHHEHVÊL

By R.Lalfakawma Seling
Tunlai chu USA leh a chhehvêl chanchin social media lamah kan hmu tam hle mai a. A bengvarthlak rualin mi nawlpui tan chuan han hlawkpui viau tur erawh a awm chuang hlei law. Chutih rualin zaithiam thenkhat leh a vannei deuhte chuan an vanneihpui hle a ni awm e. Television lamah Bangla TV a fiah hun lai leh antenna her ngai, a mûri chung chunga red cow tlan dum zak zak hun kha hmanni lawk emaw tih laiin kan khawvêl erawh a lo inher danglam chak hle mai. Khawvêl ram ropui ber USA-a kal ve lo pawhin You tube kal tlangin thut hmunah USA-a Mizo awmte channel thlengin kan hmet chhuak zung zung mai a nih hi.
Keini thingtlâng naupangin USA kan hmelhriatna hmasa chu Siamkima Khawlhring thuziak ‘Anni leh Keini’ kha a ni mai a. Khatih laia mak kan tih ber thin chu a thlenin-nû in thawmhnaw a sûksak a, a ti-ro leh nghal kha a ni a; ‘washing machine’ a ni tih pawh kan hre chuang lo reng reng. Mahse, tunah chuan khatiang insukna khâwl kha Mizoram-ah pawh chhungkaw tam zawkin kan nei tawh ang chu. Anni chanchin tha lam- police-ho dikzia te, zu tamna hmun a nih ruala zu rui chhia hmuh tur an awm ngai loh thu te kan chhiar a. Mi pakhat, zu rim a nat deuh vânga bus atanga an chhuktir hial thu chhiarte phei kha chuan an ti mah mah em aw kan lo ti thin a nih kha. ‘Mizo thian’ a sawi miah loh avângin khatih hun laia USA awm kha chu a khawharthlak hmêl veng veng khawp mai.
Amah Prof. Siamkima’n, ‘Rih dîl’ chu sâkhaw hlui hun, hmânlai thil a ni chunga ‘kan tukkhumah a bet tlat’ a tih ang deuh khan Zofâte rilru leh ngaihtuahnaah Rih dîl boruak hian hmun a chang reng dawn. USA-a awm kan unaute pawh ‘Rih dîl’ an tukkhumah a beh tlat avângin Mizo Kût zinga ropui ber Chapchar Kût an hmang lo phal lo. Israel fâten, “Aw Jerusalem, ka theihnghilh che chuan, ka kut ding lam hian a thil thiam hi theihnghilh ve rawh se. Ka hriat reng loh che chuan, ka lei hi ka dangah bet tlat rawh se…..” an tih aia nêp chuang hauh lovin Sâppui tual nuama an lêng chung pawhin, ‘Mizo tih dan’ an bansan duh lo.
March Ni 3 (Zirtawpni) khan Mizoram-ah chuan chap pho laiin Chapchar Kût kan hmang tawh a. Tlângau-in, “March Ni 15 hmaa lo hal vek tur” a tih ri leh chapchar awllen lai ngeia hman hi a nih dan tur tak pawh a ni. USA lama kan Mizo unaute thung chuan Hnuhpui lak lai (thawk thei chhung leh thlawhhma la zau lo chuan an zo tawh ang), May Ni 27 & 28 chhungin Chapchar Kût an hmang ve lei lei chauh chu a ni a, chap an châr rei mah mah em tih tur a ni. Hun bîk nei a ni a, hman leh remchân hun huna kan Kûtpui ber hman hi a fuh lo; USA-ah chap an châr lai a nih chuan kan sawi phak a ni chuang lo va.
Tunah chuan Zofa ten khawvêl ram hrang hrang kan dâi dar ve ta hle mai a. Khawvêl ram changkâng kan tih zawng zawngah chuan inkâwm hlim tham; Pathian faka inkhawmho tham kan awm ve ta zêl mai. Sâp (vun ngo) kan ngaihsan chhan ber chu kan ngo loh vâng hi a ni mai thei; hmel tha kan tih pawh ‘ngo’ lam an nih deuh zel mai hi. Tin, nula ngo tak chu hmel tha lo mah se an to tho; ‘bâ êk ngo’ pawh ni se, hâng ngaihno bei ai chuan kan thlang zâwk.
Mi hâng hovin ‘Black is beauty’ an ti ngawih ngawih chung pawhin Mizo zingah chuan hâng hi a tla na mawh khawp a. Sâp ngai sâng tih takah Sâp nun leh an thil zawng zawng chu a tha bikah kan ngâi a. Kan hnam thil leh ro hlute pawh ram dang, changkâng zawkte thil kan hmuh len zawk avângin rohna chang pawh kan hre lo tan a nih hi.
Kan eizawnna, hna thawh leh zirna avângin hmun hrang hrang kan dâp takah chuan hnam dang lo nei nawlh nawlh tawk an awm a nih pawhin thil mak a ni lo. Mihringte chu inhmuh ngun avânga inngainatna lo piang, chuta tanga hmangaihnaa lo pâr chhuak ta chu thil ni tur rêng a ni. Hnam dang neih a tha e tihna ni lovin kan hnathawh leh eizawnnate avângin a pumpelh theih tawh loh chu a nih hi.
Mahse, hnam dang nên inneih pawlh chungchânga kan thlir dan erawh hriat thiam a har lek lek. Mizo nula-in kan Indian-pui ngêi ngêi an neih pawhin kan hmu ‘hnam phatsantu’ êm êm a; chutih laiin foreigner ngawih ngawih(Vun ngo) neite erawh ti-fuh leh vannei thlirin kan thlîr lawi a. Vâi pasal nei chu inkiltawih se, a fâ pawh ‘Vâi’ kan tih pûng pûng laiin Sâp pasal neite erawh chil pût dawnin kan thlir a, an chungchângah kan ngawi thap thung a. Foreigner rau rauvah mi hâng neite phei chu kan hmusitin kan dêu leh hle a, ruihhlo duh vâng leh eng kawngah emaw an englo uchuak bîk vâng mai maiah te kan puh thul.
Ngun taka ngaihtuah chuan fiamthu a, “Eng nge kan duh?”…. “Kan duh lo” tih hi Mizo nawlpui ang chuan kan inhmeh tawk rih chauh em tih tur a ni. Nimina kan thlakhlelh ngawih ngawih kha vawiinah kan iai/hnê leh nghal mai a. Vawiina kan duh kha naktukah kan duh lo leh ang a. A taka hna thawk lo leh zir lovin mi neih ang neih kan tum a, kan awt a; mi thil tha neih kan inawhsiakin kan insawi-tlawrsiak vel mai mai zawng a nih hi.