Dr. C. Lalrampana
-- Advertisement --
A KAMKÊUNA
ZPM Manifesto, 2023 bung-X Financial Reform No. 1. (a, b, c, d, e)-ah chuan enge inziak? Mizoram hi India rama state pachhe berte zinga mi Kan nih thu tarlan a nih bakah kum 2022-2023 Assembly budget pumpui Rs. 14008.15 vbc atanga Mizoram thawhchhuah ve chu Rs. 1637. 73vbc 11.69% chauh a nih thu leh kan budget pumpui atanga a let leh awm lo sorkar inrelbawlna Revenue Expenditure atan 71.43% lai kan hmanral thin thu leh hmasawnna hnathawhna tur capital Expenditure atan 28.57% chauh a nih thute tarlan a nih bakah “ZPM a sorkar chuan a hna hmasa ber tur chu nasa taka inrenchem a ni phawt a. A dawtah state sum thawhchhuah dan tur ngaihtuah a ni,” tiin tarlan a ni. An beisei ang ngeiin Dec. 8, 2023 khan sorkarna an chelh tan a, tunah thla 7-a upa a ni ta mek. An sorkar chuan an hna hmasaber tura an duan lawk chu “nasa taka inrenchem a ni phawt ang” an tih hi a ni. An manifesto ang hian an kal em le?
TAK TAK A NI EM?
Kan state budget pumpui atanga 71.43% lai sorkar inrelbawlna Revenue Expenditure atan a kal ral thin laiin 28.57% chauh hmasawnna development atan hman a nih thu tarlan a ni. Hetiang a nih chuan sorkar hian mipui chanvo tur a dah tlem thin hle tihna a ni a; changkan ngaihna a awm rêng rêng lo tihna a ni. ZPM Sorkar a lo ding ta a. Mipui hriat tur ting chuan a langa mawiah engemaw lai laiah inrenchemna chu an kalpui ve ta ngei a, mahse, “nasa taka inrenchem a ni phawt ang” an tih hi chu an hlawhchham chiang hle niin a lang. CM hlui Pu Zorama’n NLUP chungchanga Pu Hawla sorkar a puhna ni awm taka an sawi thin “chhak lam bang an sat thlaa thlang lam bang pin nan an hmang mai mai a ni, thil thar a awm chuang lo” a tih ang maiin a
then laiah inrenchem ang taka lang siin ‘lehkhapuan lehlam hman loh hman tangkaite an inzirtir a. A tha dawn viau emaw tih laiin Jun 6, 2024-a Council of Ministers thukhawm khan Agenda 10-naah khan “Revision of status, honorarium and other entitlements of Chairman of various Public Sector Enterprises Corporation/Board viz; ZIDCO Ltd., MIFCO Ltd., ZOHANDCO Ltd., MAMCO Ltd., and MKVI Board under Commerce & Industries Department, Government of Mizoram-C&I.” tih chu dahin sang uchuak takin ZIDCO, MIFCO, ZOHANDCO, MAMCO, MKVI & MYC chairman-te thla tin lawmman chu Rs. 8000/- atangin Rs. 40,000/-in a tipung a, a punna hi Rs. 32,000/- zet a ni. Board Chairman 5-te hlawh punna hi thlakhatah 32,000×12=Rs. 3,84,000 (nuai thum Singriat sangli) lai niin kum khatah Rs. 3,84,000×12=Rs. 46,08,000/- lai a tling a, a bin 4 zetin a tpung a ni. Hei bakah hian Adviser to CM & Staff-te atân sawrkar hmasa aia a sen tam zawkna chu Rs 54,712,380/- (Nuai 547+) bakah khian Board Chairman-te lawmman Rs. 2,30,40,000 (nuai 230+) a vaiin Nuai 777+ teh meuh a sen belh dawn a ni.
HLAWH PUN AN UAR EM?
MLA hlawh pun duh lo berte kha tuna kan sorkar chelhtute hi a nih thin kha kan la hre theuh awm e. Mahse, sorkarna an han chelh chiah a, thla 7 chauh hun an la hman chhung hian revenue expenditure belhchhah zawngin hlawh leh lawmman tihpun an uar thar hle niin a lang. Thla hmasa June 6, 2024 maiah Public Sector Enterprises Corporation/Board Chairman-te lawmman a bin 4 laiin a tipung a, chumi a nih ahnu hmanah July 2, 2024-a Lungleia neih zawh tak Council of Minister rorel No. 5-na Proposal to review the remuneration of the Mayor, Deputy Mayor, Chairman, Vice-Chairman, Executive Corporators, Corporators, Executive Councillors and Councillors – UD & PA rawtna chu pawmin anniho hlawh/lawmman hi a bin 3 zetin tihpun a ni leh ta bawk. Heng zawng zawng nena chhut phei chuan sorkar inrelbawlna Revenue Expenditure hi engzat takin pun belh ang maw? Chhut thiam chuan chhut rawh se, ZPM No. a ni e kan ti ve mai dawn nge? Nasa taka inrenchem tumte kha khawiahnge an awm tak? MLA hlawh pun duh lotute kha khawiahnge an awm tak?
A TLÃNGKAWMNA
Bible-a kan hmuh angin “Sawisel suh u, sawisela in awm loh nan. In sawisel ang bawkin an sawisel ang che u; in tehna ngai bawkin an tehsak leh ang che u.” tih ang chiahin 2022-23 budget pumpui atanga Revenue Expenditure 71.43% kal ral a, hmasawnna hnathawh nana 28.57% chauh dah a ni thin tia sawiseltute khan uchuak taka hlawh leh lawmman an pun leh ta chiam chiam mai si hi enge a awmzia ni ta le? Hei baka chhuanmang rorel hi a awm dawn chuang em ni? Isua thusawi khi a va dik tehlul êm! Manifesto X Financial Reform 1. (e)-a an tarlan “Mizoram sorkar atanga double pension lak tihtawp” tih phei hi chu thil awlai tak chu a nih loh hmel hle. Nge a takin an kalpui tawh zawk? Hmasawnna hnathawhna tur titlem zawnga an pen chak ta viau mai hi an sawisel tãkte ang bawk khi an lo ni ve ta. “State sum thawhchhuah dan tur ngaihtuah” an tihte kha khawiah nge? Kawng tinrengah inre nchem takin mipui sorkar hi kal ngam se. Vote zawn nan ringawta intiam an nih chuan kalphung hlui, ramhlui zia tho an la zakzeh tel tûn tihna a ni ang. Chuvangin, tuna mipui sorkar hi kihhnawk ching sorkar nge a nih a, chhuanmang rorel ching sorkar tih hi buk fe tham a tling ve ta e.