ZÃNGNADAWMNA

By:Dr. C. Lalrampana

-- Advertisement --

A KAMKEUNA
Zãngruh tha lo, hnungzãng chawr, kãwngruh nã leh sciatica veite hian an thawh dawn leh kun zawngte hian an kawng leh hnungzãngte nã an ti thei hle a; an bul hnaia mite tanpuina dilin-”awi! awi! awi! ka kãwng a na lutuk ka zãng a nã, min pui teh u” tih an ching thin. An zãng nã dawmpui vat erawh chuan tha tak leh awlsam takin an tho chhuak thei thin. Tuna zãngnadawmna kan sawi tur erawh hi chu saptawnga compensation hi a ni. Mizo pa rawn Pu J.F. Laldailova chuan compensation hi “zãngnadawmna, a buk rualtu, lawmman;” titein a hrilhfiah. Zãngnadawmna hi mimal, chhungkua, khawtlang, pawl, kohhran, NGO, sorkar leh ram leh ram inkarah pawh inpek theih a ni. Sorkarin project, scheme, plan, development hrang hrang a kalpui dawna ruahmanna a siam dawnin mimal, chhungkua, kohhran, pawl leh pawl etc.-te ram leh hmun hma laksak ngaih chang a awm thei a; chutiang a lo awm palh thulha sorkar thiltum leh ruahmanna daltu a awm loh nan tiin Land Compensation Act tha tak a nei a; chu dan hmang chuan ram leh in leh hmun hma lo ram laksak ngaite chu a huam chhunga thlai, thei leh thildang awmte hlut zawng milin rate mumal tak a nei a; a ram leilung hlut zawng azirin chutiang zelin a neitute hnena zangnadawmna chu a phu tawk chhut chhuakin a pe thin. Chu chu sections 28, 37(5) and 43 of the Land Compensation Act anga kalpui a ni thin a; he dan hmanga rate thar bera a lan danin ram leilung hlut zawng milin engmah thlai ilo awm lo leh ram ruak chu acre khat zelah Rs. 6,750 leh enkawl lai thei, thlai ilo awmna erawh acre khat zelah Rs.13, 500/- zela chthinhut chhuah a ni. Hetiang hmanga sorkarin zãngnadawmna a pek thin hi compensation chu a ni. Sorkar leh sorkar, ram leh ram, mimal leh mimal, chhungkua, leh chhungkua, khua leh khua, pawl leh pawl angah pawh zangnadawmna hi kalpui theih vek a ni.
TUTE NGE COMPENSATION HNAM?
Ram leh hmun ngah leh nei tha tan chuan Compensation hi hausak belhna leh pheichham manna hmanraw tha ber a ni ti ila kan sawi sual tam pui awm love. India sorkar hnuaia mahni inrelbãwlna mumal tak kan neih atang khan Mizo mipuite hian zãngnadawmna chhenfakawm tak tak kan dawng nual tawh a; thenkhatin din chhuah nan an hmang tangkai em êm a; damchhung khawsak harsatna lakah an inchhanchhuak thin. Thenkhat erawhin holam taka sum lakna ang mai a nih vang nge an tlakran phah lehzual phah lawi bawk thin. A thang rei deuh thin e, tih mai loh chu sum bãwm tha tak leh hlawk tak a nih avangin dik lo tak, leh dawt hmanga zangnadawma lak ve phet tuma lo phi buai em êm thin lah an tam thei hle a; hei vang hian kan CM hlui mi thil chik mi tak Pu Lalthanhawla khan “Mizote hi Compensation hnam kan ni” a lo ti hial a; a sawi lai khan kan nuih liam mai mai a, mahse, a ministry hnuaiah leh tun thleng pawhin zãngnadawmna hmuh ve nachhan tur nei ve lo, compensation hmuh ve tuma buaipui an tam tual tual a; amah ngei pawh khan he thil tenawm tak hi tihreh ngaihna a hriat loh avangin a mangang tawpkhãwk tawng chhuakin “compensation hnam kan ni” tiin a puang chhuak ta hial niin a lang. Kristian 87.16% (Data 2022-2023) awmna rama hetiang em êma hlemhletna tam ta mai hi a van zahthlakin a van rapthlak tehlul em! Hemi kawngah hian kan ram roreltu sanga thu te, Land Revenue & settlement Department-te leh sorkar mi lian, khawtlang roreltute thleng pawhin an inhnamhnawih thin a nih hmel hle.

MJA-TE CHE THA
Hna mumal tak ka neih hma khan Journalist nih ka chak thei hle thin. Mahse, kan nih chãk nazawng a nih theih ngawt si lova. Kohhran level-ah chanhinbute khawihin hun engemaw chen ka inhmang ve thin. A nuamin thluak a chak phah a, a tangkãi thin hle. Tar harna hmanraw tha tak niin ka hria. Right to Information Act-2005 hmanga Kolasib MJA-te’n Vairengte leh Aizawl inkar Highway 4 lanes siam tura zangnadawmna chungchanga thil felhlel awm nia an hriat avanga zawhna an zawh, chhanna bawhzui thawh hnihna Jun 17, 2023-a an hmalakna kha ngun takin ka lo ngaih thla a, MJA-te kha an tithain an fakawm hle. An rinhlelh ang ngeiin thil dik lo tak tak, mi hminga pass lem siam; VC pass lem hmanga cheng nuai 73 chuang lak te, kawngpui paltlang loh tur rama zangnadawmna cheng engemaw zat pek chhuah awm nia an hmuh chhuahte kha a zahthlakin a rapthlak hle mai. Ring lo mite chenna ram ni ila chu thil awm tak pawh a ni mahna le? Mahse, ringlo mi, Nitish Kumara leh Arvind Kejriwala hote pawhin hetiang hlemhletna tenawm tak hi chu an tih duh a rinawm loh. Lo ti ve pawh ni se, jail run thimah lutin bel lianpuia chaw chhum an ei ve tlauh tlauhin a rinawm. Kan ram leh hnam tana rinawmna I(integrity) kan tlakchhamzia hi kan chhut ngai em? Hetiang ti thintute hi chawlhniah Bible leh hlabu humin suit nalh tak tak nen mittui tla hluam hluam chungin, tlawr takin an tawngtaileh thei tho mai thei. Mahse, vãn Pathian chuan an thiltih tha lo tak chu a hmu ru reng si a. Pa pakhat cheng nuai tam tak zãngnadawmna latu chuan zantin khawpui service (KS) leh nuthlawi tla hlang hmeltha tak tak leh pian nalh tak tak a mutpui thin a; kohhranhote’n an sawi duh hle a; mahse, a lãwina kohhranah a hlawmin sawma pakhat a pek lawih hnu chuan sawisel ahnekin, “a fel, a inpe zo, a rinna a chak hle mai” an ti a, hahipin an sawi a; vanramah an fak kai hial ta emaw tih turin zu han sawimawileh duha mawle! Hei hi a ni sum thiltihtheihna (money power) chak tak, ringtute thinlung hneh theitu chu?
A TLANGKAWMNA
Zãngnadawmna awmzia chu kan hre chiang ta. Compensation hnam chu tute nge tih pawh kan chiang ta. Ram leh hnam tana pawi tur thil thleng chihrang hrang han hmuh chang hi chuan Social Activist nih ve maite hi a chakawm thin hle. Kolasib MJA-in Vairengte – Aizawl kawngpui High way 4 lanes siamna tur zangnadawmna pek chhuah tawh chungchanga RTI Act-2005 hmanga zawhna chhanna an hmuh bawhxui thawh hnihna 17-06-2023 kha uluk takin ka lo ngaithla a, a thain, a bengvar thlak hle mai. Khatah khan hlemhletna uchuak tak tak VC pass lem hmanga zãngnadawmna ?. 73 nuai chuang pek chhuah te, pass lem hmanga zãngnadawmna dawn nachhan tur nei ve lem lovin an dawng ve te, kawngpuiin a tlawh loh tur hmuna pass lem hmanga cheng engemaw zat zangnadawmna pêk chhuah a ñih dante nen, lang lo tura thuhruk leh hriat loh tura zêp engmah awm lova an han hai chhuak kha a tihzia hle mai. Khati taka Kristian 87.16% (data 2022-2023) awmna rama hlemhlêtna tenawm tak a lo awm kha a rapthlakin a zahthlak takzet a ni. Nitish Kumara leh Arvind Kejriwala mi leh sate chuan an tih ve a rinawm loh. Kolasib MJA-te hian titha hle mah se, a tawpa an tlipna mimal beihna emw, intihhmingliauna emaw, court-a thubuai awrhtir tumna a nih loh thu an sawi kher kha chu a pawi hle a, an thiltih a vaw chhe zui lehnghal ni berin a lang. Kha tlipna khan dik lo taka khawsa misualte kha a tihuangtãu va, sual a vulh len.phah thei. Kha ai chuan thil dik.lo an hmuh chhuahte kha law court-ah thlenin MJA hminga PIL theh lutin huaisen takin Zoram mipui tan ding tlang ngam zawk se, chutiang zela an tih phei chuan Compensation hnam kan nihna ata hi kan fihlim ang a, dikna hian hlemhletna a lehthal tawh zawk dawn a ni

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More