HLAWHTLINNA KAILAWN- MIDANG HRIATTHIAMNA

By Debbie Rinawmi

-- Advertisement --

Hlawhtlinna kailawn zawh tur hi mimal azirin a inang lo; mi tam zawk zawh erawh a thui hle a, a hlut pawh a hlu zawk a ni.Chung kailawn zawh tur zinga pawimawh em em chu ‘midangte hriatthiamna’ hi a ni awm e. Midang hriatthiamna neih loh chuan midangte nena thawhhona tha neih a harsat avangin a pawimawh hle a. Mahni chauha hlawhtlin a harsat avangin midangte nena kan inkar hi a pawimawh a; dimdawi a, uluk taka enkawl a tul a ni. He khawvela mi hlawhtling tam tak te hi an thawhrim rah ni mah se, an tum ti hlawhtling turin puitu tam tak an mamawh a. Company lian leh lar tak tak dintu te pawh hian an hnuaia thawk, chhawr lai tam tak an nei a; an bultannaah chuan anmahni chauhin an thawk pawh a ni thei a, mahse hlawhtlinna kalkawnga kal tur leh hmasawn tur chuan midang bakah thiamna hrang hrang mamawh a ni thin a, chutah tak chuan midangte nena inkar a pawimawh ta em em a, hlawhtlingte hlawhtlin chhan a tih theih hial ang. Midangte hriatthiamna (empathy) hi mithiamte chuan chi hrang hrangin an lo thliar tawh thin a. Daniel Goleman leh Paul Ekman te chuan chi thumah an then a- cognitive empathy, emotional empathy leh compassionate empathy.
Cognitive empathy: Cognitive empathy ah chuan miin midangte thil ngaihtuah dan tur leh rilru put hmang tur a dawn thiam avangin thu harsa ah pawh midangte hneh a thiam bik thin a, hnathawh naah leh zirna hmunah te a tangkai thin hle a ni. Cognitive empathy an tih hi cognitive accuracy an ti bawk a; Hodges leh Myers te chuan midangte ngaihtuah leh feelings hriatna ti hialin an sawi fiah a. Cognitive empathy hi thiamthil ti te pawhin a sawi theih awm e. Cognitive empathy ah chuan kan va hriatthiam tur mihring hriatchian a pawimawh hle a. Mihring mizia leh thiltawn azirin thil kan dawnsawn dan a danglam thin a; ka tana thil/tawngkam ho te leh huat tham loh kha midang tan chuan rilru hrehawm tak neihna a ni thei a. Cognitive empathy miin a neih chuan mi mizia leh chezia a chik bakah midang bula a awmdan leh tawngkam ah a fimkhur hle thin a ni. A thuneitu zawk nih avanga midang dawnsawn dan tur pawh dawn miah lo va puah phawng phawng chuan awmpui/hnathawhpui harsa kan lo ni thuai a, hlawhtlinna kawng zawh tur kan la nei thui em em tihna a lo ni dawn a ni.
Emotional empathy: Emotional empathy hi affective empathy ti pawhin an sawi thin bawk. A awmzia chu midangte rilru va hriatthiampui a ni. Chumi tur chuan midangte dinhmuna indah thiam a ngai a, hei hi mi tam zawk kan chak lohna leh midang kan sel a, kan teh fo nachhan pakhat a ni. Emotional empathy nei bulah chuan kan tlangnel a, kan inpawhna pawh a thuk bik thin a ni. Mi nawlpui chuan kan tawnhriat tawhah emotional empathy kan nei awlsam thin a; entir nan, hmangaih te chan tawh chuan vanduaina tawk an awmin an chhungte tana a nat dan tur an hre thiam a, naupang/naute vanduaina tawk an awmin fa la nei lo aiin fa lo nei tawh te’n an hre thiam zual a, chutiang chuan rilru chak vak lo leh harsa taka pawl sawn te’n fail an awmin an hre thiam em em thin. Midang hriatthiamna kan fak rual hian thil tha lo lamah chuan natna leh nghilh hnu hriatchhuahna a thlen thin avangin mahni inthunun a ngai a. Chhiarkawp (maths) kan thiam em avanga a man har tak te kan va hmuhsit chuan thiam tura hrilh/zirtir chu a hla hle dawn a, chu mai bakah rilru thianghlim lo min neihtir thei a, chumi letling chiah chu emotional empathy in a tum a ni a. Chuvangin, emotional empathy hi a pawimawh em em a, hlawhtlin tum te leh nun kawng dik zawh turin nei tura tan lak leh inzir a pawimawh hle a ni.
Compassionate empathy: Compassionate empathy hi empathic concern an ti bawk a. Empathy dang nen khan danglamna a nei a, emotional empathy nen hian a inzawm tlat a ni ti I la kan sawi sual awm lo ve. Compassionate empathy hi chuan midang hriatthiamnaa tawp mai lovin a tul dan anga tanpui emaw hnem emaw a keng tel a, taksa a tha lama chet chhuah a kawk tel a ni. Emotional empathy-a entirna kan tar lan chhiarkawp thiam loh chungchangah khan a thiam khan cognitive empathy a neih chuan a thianpain a thiam loh avanga harsatna a tawh te, a hrehawm tur zia te, a zahthlak dan tur zawng zawng a ngaihtuahin a hrethiam em em anga, emotional empathy a neih chuan a thianpa dinhmun ah a indah a, hrehawmna kha a intawhtir chhinna ah hmusit lovin a khawngaih hial thei a, compassionate empathy a neih tel phei chuan thiam turin a zirtir dawn a ni.
Midang hriatthiamna kan neih loh avanga midang chunga rilru tha vak lo kan put hi a tam em em a, chutiang ang rilru chuan lawm a hlawh lo va, duan kan nih dan hian mal min sawm duh lo fo va, kan hlawhtlin loh phah fo thin. Thawhrimna leh remhriatna mai bakah rilru dik leh rilru ngil hi a pawimawh hle a; mi rilru tluang te hi an hlawhtling fo thin. Mi pakhat chu hna a thawk rim em em a, class a kal zawhah hna a thawk thin a. Inkhawm zanah chuan a hnathawhna atangin zanriah ei lovin a inkhawm thin a, a chauh thin em avangin thusawitu in thu a sawi laiin a maimitchhing thin a, ‘a rui aniang’ lo ti ngawt ta i la, hriatthiamna ka nei lo mai a ni lo va, rilru dik lo ka pu nghal a, chu chu hlawhtlinna kawng daltu lian tak pakhat a ni. Mi hlawhtling tak tak kan hriat te hi han bel chiang i la, pawn lamah selna tur eng eng emaw awm bawk mahse chhungril lama mi rilru dik leh tluang tak an lo ni duh khawp mai. Chutiang bawk chuan hemi letling chiah hian rilru tha vak lo mi hlawhtling ve tak an awm thin a, mahse chung ang mite vanneihna leh hlawhtlinna chuan khuarei a daih thin lo a ni. Chuvangin, midang hriatthiamna rilru thianghlim hi hlawhtlinna kailawn pawimawh tak a ni.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More