BY R.Tlanghmingthanga
He thu pawimawh tak mai hi kan sawi dawn a nih chuan- Engtin nge Ram leh Hnam chu kan humhalh ang tih chu zawhna kan chhan ngei ngei tur chu a lo ni ta.
Ram leh Hnam humhalh tur chuan a tul hmasa ber ni-a lang chu – kha kan hnam humhalh tur HNAM ah khan kan chian phawt a ngai.
Hnama chiang si lovin, kha a humhalh tur nena an inzawmna (relation) kha a hriat chian si loh chuan kha Hnam tana a tih turah a chiang tak tak thei lo (Pain Fa-ah, Fa-in Pa-ah an inchian ang hian)
Hnama chiang tih chu engtin nge kan hriat anga kan zir tir ang?
Vanneihthlak takin thu-a inzirtir mai baka a taka lo kaltlang tawh hnama chiang Hebrai tlangval Mosia kan nei a, a pa chu Amrama a ni a, a nu chu Jakobedi a ni a, Amrama chu Levia Puithiam hnam a ni a. Tichuan Mosia chu Pharoa thupek khauh tak laka an him nan Phairuang karah an thukru a. Chaw leh hnute pein an enkawl a, a ralti hle a ni. Chutia ralti taka a awm lai chu Lal Pharoa fanu Lal nula chuan lui kamah chuan a chhar a, lawm takin faah a pawm seilian ta a. Tichuan Lal ropui Pharoa inah seilianin, thil tha tinrenga chawm lenin, Finna tinreng zirtirin a awm a, Aigupta mi nia inngaiin a pu Pharoa duhzawng tihpuitlin chu a hna tui ber lo niin, thuneihna leh thiltihtheihna Pharoa kuta awm chu keng zelin, nuam leh hlimawm tinreng chu a chanvo a lo ni ta a. Chutih mek lai chuan Mosia chu Finna leh hriatna tinreng nei nia a lan mek lai ngei chuan mihring mawl ber leh fing ber te pawhin an hriat, rannung te ber leh lian berte pawhin an hriat a, a thlahtu bul leh a lo chawr chhuahna hnam chu a lo hre ve hauh lo mai a. A sentêt lai atanga a seilenna Pharoa thisena hrin leh chawm len nia a inngaihna pawh chu a demawm lo e, chutiang ang mi chu sawi tur kan hre nual awm e (Mihring leh rannung zingah pawh sentêt atanga chawiliantu te fa lo ni zui ta an awm thin).
Tichuan, Mosia chuan Aigupta Lal Pharoa thisen kai a ni lo tih leh Hebrai mi dik tak a ni tih a inhriatchhuah chuan a rilru zawng zawngin a thisen zawmpui Hebrai saltângte, ran pawh tluk lova sawisak leh tihretheihte chu lainatin, mahni hnampui leh thisen zawmpui te lainatna, Siamtuin min siam ruala a lo dah chu amahah lo piang chhuakin Aigupta miin Hebrai mi a sawisa lai a va hmu a, a hnampui pa chu chhanin Aigupta mi chu a tihlum ta mai a. Chu ngei chu Mosia, hnama a chianzia a lantirna hmasa ber chu a lo ni ta a ni.
Aigupta mite chuan Mosia chu misual, tualthat, thi tlâk tia an zawn lai chuan Hebrai saltângho tan chuan Pasaltha, huaisen Mosia tih loh rual a ni ta lo. Tichuan Mosia chuan a mikhualna Pharoa in chhuahsana a hnampui Israel mite hnena kal chu a tih tur pawimawh ber a ni tih chu a hai hauh ta lo a.
Hebrai 11:24-27 – Rinnain Mosia chuan a lo puitlin hnu khan Pharoa fanua fapaa vuah a duh lova, chang 25-naah : Rei lo te atana sual nawmna hlimpui ai chuan Pathian mite nena tihduhdah tuar a thlang ta zawk a. Chang 26-na : Krista an hmuhsitna chu Aigupta ram ro-te ai chuan sum ropui zawkah a ruat a. Chang 27-na : Rinnain lal thinurna chu hlau lovin Aigupta ram a kalsan a, hmuh theih lohva chu a hmuh avangin a tuar tan tan a. Hei hi hnama chiang Mosia-a lo lang chu a ni ta a. Hnama a chian hma leh a chian tâk hnua amaha thil lo lang hian finna ropui tak, Pathian min siamtu-in Hnam te chunga a dah chu kan zirchhuak thei ang chu- “A thih hnuah pawh thu a la sawi ta zel a” an lo tih angin Mosia khawsa zia atang hian Hnama chian a pawimawhzia kan tu leh fate ah pawh zirtir zel ila.
Hnam humhalh tur chuan kha a hnam ah khan a chian phawt a ngai ang bawkin Ram humhalh tur pawhin kha “Ramah” khan a chian phawt a ngai a. Kha ram kha mi ta ni lovin, ama ta, a neitu a ni tih a inhre chiang em em tur a ni. Mahni ta humhalh nachang hre lo chu mi anglo nihna a ni a. Chutiang mi chu ramin a mamawh lem lo a ni, an nun ve si chuan tichhetu an ni thei.
Kan Pathian hian mihringte awmdan tur hi a lo rel fel khawp a. Tirhkoh chuan (TKT 17: 26) “Lei chung zawng zawnga awm turin, bul hmun khat vekin hnam tin mi a siam a, an tan hunbi te a ruat a, an awmna ri te pawh a khamsak a”, a lo ti tawh a.
Mihringte hi duhamnaa khat, mahni neihsaa lungawi mai lo, neih bâk neih belh zel duh mi kan ni a. Chu tak chu khawvel mihring zinga buaina lo intanna bul chu a lo ni ta a ni.
Mimal leh mimal, Pawl, Veng leh Veng, Hnam leh Hnam, Sorkar leh Sorkar inkara vên ngai ber chu a ni kumkhua dawn a ni.
Neih bâk neih belh duh mihringte hian ram te zawk leh hnam tlem zawkte nêk ral leh thuneihna nen lama chhuhsak chu, chakna hmangin emaw, thiltihtheihna hrang hrang, sum leh therhlo, hmangaihna leh duhsakna der hmang tein ram lâk an tum thin a. Hetiang laka invêng thei tur hian hmanhmawh takin kan awmna mek kan nihna leh kan tih mek hmang hian ram leh hnam hi i humhalh ang u hmiang!
Roteltuin kan rorelna dawhkan atangin, zirtirtuin kan zirtirna atangin, zirlaiin kan zirlai leh kan zir tur atangin, sorkar hnathawkin kan office hnathawhna atangin, kut hnathawkin kan hnathawhna atangin, thil zuarin kan thil zawrh atangin, a leituin kan thil lei atangin ka Mizo pui dawr atang chauhin lei ila. Midang dawr aia a lo to zawk deuh a nih pawhin a to zawkna zawng kha Mizo hnam humhalh nana ka thawhlawm(contribution) ah ngai mai ila. Chutihlai chuan a zuartu pawhin ram leh hnam humhalh nana a inpho chhuak ve a ni tih hriain a man bithliah thiam sela. Inluah hawhtir tur ka nei a nih pawhin luah duh ngawih ngawih Mizo an awm chhung chuan ka bat a ni tih hriaiin luahtir zawk ila, hlawhfa chhawr turah pawh Mizo an awm chhung chuan chhawr/ ruai zawk ila. Chutih lai chuan hlawhfa mi pawhin rawih leh chakawma awm tum tlat ila. Tichuan Ram leh Hnam kan humhalh a ni zel anga, zirlaiin mahni tana zir kan ni lova Ram leh Hnam tana zir kan ni tih hre rengin, kan subject lak turah pawh kan ram leh hnamin a mamawh subject la turin tinzawn hram tum ila.
Ka thianpa Doctor Specialist zir so lo haw pawh an in a thlen rual ruala a thiamna chhawr hmasak ber pawh a nu leh pa, unaute aiin an thenawmnu, damlo na tak tihngaihna an hriat loh zuk ni tlat a.
A tawp berah chuan, hei hi hria ila, hnamin a mamawh ber chu, neitu, vengtu leh humhalhtu a ni a. Keini ho hian engtinnge kan Ram leh kan Hnam hi kan humhalh dawn? Keini lo hi he kan ram leh hnam humhalhtu tur hi awmin kan hria em? Nge, midang kan ram mi ni lo, hnam dang kutah kan dah mai dawnt He zawhna hi thinlung taka ngaihtuahin chhan dik i tum hram ang u.
Pathian leh kan ram tan engkim kan tih hi lawm tlak leh chawimawi tlak ni zel rawh se.
(Dt. 27.09.2019-ah Kolasib-a Pu R. Tlanghmingthanga, Ex Minister thusawi, Seminar on Mizo Nationalism & Salute the Hero atanga lakchhuah a ni)
Get real time updates directly on you device, subscribe now.
Next Post